Sexually Transmitted Diseases (STDs) လိင္မွတဆင့္ ကူးစက္ေသာ ေရာဂါမ်ား
လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္တဲ့ေရာဂါေတြကို ေဆးပညာမွာ Sexually Transmitted Diseases (STDs) လို႔ အခုေခၚပါတယ္။ အရင္ကေတာ့ Venereal Diseases (VD) လို႔ ေခၚခဲ့တယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ဆီမွာလဲ အရင္က “ကာလသားေရာဂါ” လို႔ ေခၚခဲ့ၿပီး၊ ေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရးဌာနေတာင္ ဒီနာမယ္နဲ႔ လုပ္ခဲ့ေသးတာ။ “ကာလသား” ဆိုတာ လူပ်ိဳေပါက္ထက္ ႀကီးၿပီး၊ မ်ားေသာအားျဖင့္ အိမ္ေထာင္လဲ မက်ေသးတဲ့ ေယာက္်ားသား လူရြယ္ေတြကို ေခၚတာပါ။ ေတာရြာေတြမွာ “ကာလသားေခါင္း” ဆိုတာ ရပ္ေရးရြာေရး၊ လူမႈေရးကိစၥေတြမွာ ေစတနာနဲ႔ (ေဗာ္လန္တီယာ) လုပ္ေနသူေတြရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ကို ေခၚတယ္။ အမိန္႔နာခံသူကို ေရြးတာ၊ အထက္လူႀကီးကို လာဘ္ထိုးႏိုင္လို႔ ခန္႔တာမ်ိဳး မဟုတ္ဘူး။ ရြာသားေတြက ႏွစ္လိုသေဘာက်သူကိုသာ ေရြးတာ။ အင္မတန္ ခ်စ္ဘို႔ေကာင္းတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈေပါ့။
ကာလသားေတြသာ မဟုတ္ဘူး၊ STDs ေတြက အရြယ္မေရြး ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေမြးစကေလးေတြေတာင္ ကူးတာ။ အမ်ိဳးသား ေတြေရာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားေတြမွာပါ ျဖစ္တယ္။ ျဖစ္မွာေပါ့ လိင္ဆက္ဆံၾကရာမွာ မဆင္ျခင္ၾကလို႔ တေယာက္ကေန ေနာက္ တေယာက္ကို ကူးတာကိုး။ ဒါ့ေၾကာင့္ STIs လို႔ ေျပာတာက ပိုမွန္တယ္။ “I” ဆိုတာ Infection “ကူးစက္ေရာဂါ” လို႔ ကြက္ကြက္ ကြင္းကြင္း ေခၚလိုက္တာပါဘဲ။
Venereal လို႔ ေခၚတာကလဲ Venus ဗီးနပ္စ္ ကေနလာတာပါ။ ေက်ာင္းသားေတြက ေသာၾကာၿဂိဳဟ္လို႔ သင္ၾကရမယ္။ စာဖတ္သူမ်ားကေတာ့ ဗီးနပ္စ္ ကုိ အခ်စ္ နဲ႔ အလွကို ကိုယ္စားျပဳတဲ့ ေရာမနတ္သမီးလို႔ သိၾကမယ္။ ေရာမ သာမကပါ၊ ဂရိနတ္သမီး (အဖရိုဒိုက္) နဲ႔ပါ ဆက္စပ္မႈ ရွိေသးတယ္။ လွလြန္းတယ္လို႔ နာမည္ႀကီးတဲ့ လက္ႏွစ္ဖက္ျပတ္ ေက်ာက္ဆစ္ ရုပ္ထု Aphrodite of Milos ကို Venus de Milo လို႔ ပိုသိၾကတယ္ မဟုတ္လား။ “လွတာမက္ေတာ့ ညစာခက္” ဆိုသလို ေရာဂါက အေတာ္ကို ေၾကာက္ဘို႔ ေကာင္းတယ္။
ေဆးေတြမေပၚခင္ကဆို ကုရာနတၴိေရာဂါေတြလို႔ ထင္မွတ္ခဲ့ရေသးတယ္။ ဒီလိုေရာဂါေတြကုဘို႔ ပဌမဆံုးေဆးရံုကို ၁၇၄၆ က်မွ လန္ဒန္မွာ စဖြင့္တယ္။ စပိန္ျပည္တြင္းစစ္ (၁၈၂ဝ-၂၃) ေခတ္ကေတာင္ “ရန္သူ႔က်ည္ဆံလို ေၾကာက္ဘို႔ ေကာင္းတယ္” လို႔ ပိုစတာေတြ ကပ္ခဲ့ၾကေသးတယ္။
လိင္ဆက္ဆံရာ ေနရာမွန္သမွ်မွာ ေရာဂါရတယ္။ လိင္အဂၤါ၊ ပါးစပ္၊ စအို။ ေနာက္ၿပီး မေအကေန ကေလး။ မူးယစ္ေဆး ေသြးျပန္ေၾကာ ထိုးနည္းေတြကေနလဲ ကူးႏိုင္တယ္။ လိင္အဂၤါေတြမွာသာ မဟုတ္ဘဲ တျခားတျခား ေနရာေတြမွာပါ ေရာဂါ ရတတ္တယ္။ အဲလိုျဖစ္တာေတြက ပိုဆိုးတယ္။ Systemic STDs လို႔ေခၚတာေတြက HIV, Hepatitis B, Hepatitis C နဲ႔ Human Herpes Virus ေတြ ျဖစ္တယ္။
ေရာဂါပိုးေတြကလဲ အမ်ိဳးမ်ိဳး။ ဗက္တီးရီးယား၊ ဗိုင္းရပ္စ္၊ ဖန္းဂတ္စ္၊ ပရိုဇိုးဝါး နဲ႔ ပါရာဆိုက္၊ အေကာင္စံုပါဘဲ။ ဆစ္ဖလစ္ ကို VD ေခၚကတည္းက ေရာဂါ ရွိ-မရွိစမ္းတာကို Venereal Disease Research Laboratory (VDRL) tests လို႔ ေခၚတာ ခုအထိဘဲ။ ဒီစမ္းသပ္နည္းက ရာႏွဳန္းျပည့္ ဒီေရာဂါရွိတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္တာေတာ့ မဟုတ္ပါ။
Chlamydia trachomatis ပိုးေတြေၾကာင့္က အျဖစ္အမ်ားဆံုးလို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။ က်ား-မ လိင္အဂၤါေတြမွာ အနာျဖစ္တာပါ။ အနာ ဆိုေပမဲ့ မနာဘူး။ ေပါင္ၿခံမွာ တက္ေစ့ေတြ ေရာင္လာမယ္။ တက္ေစ့ကေန အနာလဲ ျဖစ္လာတတ္တယ္။ အမ်ိဳးသမီးမ်ား သားအိမ္အဝမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္။ အျဖဴဆင္းတယ္။ ဆင္းတာက ျပည္လိုေနတယ္။ နဲနဲဝါမယ္။ မီးခိုးေရာင္၊ ခပ္စိမ္းစိမ္းအေရာင္လဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အျမွဳတ္လိုလဲ ရွိတတ္တယ္။ အနံ႔ဆိုးတယ္။ ယားမယ္။ ေသြးနဲနဲလဲ စြန္းႏိုင္တယ္။ ဆီးခဏခဏ သြားခ်င္ၿပီး ဆီးေအာင့္တယ္။ အတြင္းအဂၤါေတြအထိ ေရာက္ႏိုင္တယ္္။ ဒီအခ်ိန္မွာ လိင္ဆက္ဆံရင္ နာမယ္။ စအိုလိင္ဆက္ဆံသူမ်ားဆိုရင္ အစာေဟာင္းအိမ္ကို ေရာဂါရလို႔ ဝမ္းသြားရင္ နာမယ္။
ဒုတိယအမ်ားဆံုးျဖစ္တာက Gonorrhea ဂႏိုရီးယား။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၅ဝဝဝ က တရုပ္မွာ ျဖစ္ခဲ့တယ္လို႔ သမိုင္းဆရာေတြက ေျပာတယ္။ ပိုးရွိေပမဲ့ ဘာမွမျဖစ္သလိုလဲ ေနတတ္တယ္။ ပိုးရွိေနသူနဲ႔ ဆက္ဆံၿပီး၊ ၄-၅ ရက္မွာ စတယ္။ ေယာက္်ားေတြမွာ ဆီးေအာင့္တာ၊ ဆီးလမ္းကေန အျဖဴရည္ အဝါရည္ က်တာ။ ဆက္ျဖစ္ရင္ အေၾကာနာ၊ အေစ့နာတာ ျဖစ္မယ္။ ဗမာေတြက “ဆီးပူး-ေညာင္းက်”လို႔ အရပ္ထဲမွာ ေျပာတာေပါ့။ ပုဆိုးကို မ-ပင့္ၿပီး လမ္းသြားရတယ္။ (ေဂး) ေတြမွာ စအို ေရာင္ႏိုင္မယ္။ လမ္းေလ်ာက္ပံု တမ်ိဳးေပါ့။ အမ်ိဳးသမီးဆိုရင္ အျဖဴဆင္းမယ္။ ဆီးက ပန္းထြက္သလို သြားတယ္။ ၾကားရက္ ေသြးဆင္းတာ ျဖစ္တတ္ေသးတယ္။ ဆက္ဆံရင္လဲ နာမယ္။ အထဲကို ေရာဂါျပန္႔ရင္ သားအိမ္ေဘးက အဂၤါမွန္သမွ် ေရာင္ႏိုင္တယ္။ ေသေသျခာျခာ ေဆးမကုရင္ ေယာက္်ားေရာ မိန္းမပါ ကေလးမရတာ ျဖစ္သြားတတ္တယ္။
Chancroid (ရွန္ကာ) ဆိုတာျဖစ္ရင္ လိင္အဂၤါမွာ အနာ၊ အႀကိတ္ ေပၚလာမယ္။ ေပါင္ၿခံက အႀကိတ္ေတြ ေရာင္လာတယ္။ ေရယံုဆိုတာ ကုိယ္ခႏၶာမွာ ျဖစ္တာတမ်ိဳး၊ ပါးစပ္တဝိႈက္ ျဖစ္တာတမ်ိဳး။ လိင္လမ္းမွာလဲ ျဖစ္ေသးတယ္။ Genital Herpes ေခၚတယ္။ (HSV-2) ဗိုင္းရပ္စ္ ကေနျဖစ္တာ။ အရည္ၾကည္ဖုေတြ ျဖစ္တယ္၊ နာတယ္၊ ယားတယ္။ ေမြးလာမယ့္ ကေလးကို ကူးႏိုင္တယ္။
Human Papillomavirus (HPV) လိင္လမ္းေၾကာင္း ႂကြက္ႏို႕ကလဲ ဒီအုပ္စုဝင္ေရာဂါျဖစ္တယ္။ Lymphogranuloma Venereum (LGV) ဆိုတာက တက္ေစ့ေတြ ေရာင္တာပါ။ လိင္အဂၤါမယ္ မနာတဲ့အနာျဖစ္လို႔ ဆစ္ဖလစ္နဲ႔ မွားတတ္တယ္။
ဆစ္ဖလစ္ ေရာဂါသမိုင္းက ၁၅ ရာစုကတည္းကတဲ့။ ကြန္ျမဴနစ္ကမၻာရဲ႕ ဆရာႀကီး ႏွစ္ဆူျဖစ္ၾကတဲ့ လီနင္နဲ႔ ေတာ္လ္စထြိဳင္ တို႔လဲ ဒီေရာဂါနဲ႔ မကင္းဘူးတဲ့။ အာဏာရွင္ကမၻာကဆိုရင္ ဂ်ာမနီက ဟစ္တလာ၊ အီတလီက မူဆိုလီနီ၊ ရုရွားက လူဆိုးဘုရင္ အိုင္ဗင္ စသူေတြ ပါတယ္။ “နာမယ္ဆိုးရွိသူမ်ား သတိထားၾကပါ။”
ေဆးစာေတြကို ဗမာလိုျပန္ရင္ အေတာ့္ကို အဆီအေငၚမတည့္တာ ဒီေရာဂါဘဲ။ ဗမာေတြက Chickenpox ကို ေရေက်ာက္ ေခၚၿပီး၊ ခုေခတ္မွာ မ်ိဳးတံုးသြားၿပီျဖစ္တဲ့ Smallpox ကို “ေက်ာက္ႀကီး” လို႔ ေခၚၾကတယ္။ အဂၤလိပ္လို The Great Pox ဆိုတာကို တိတိက်က်ဘာသာျပန္ရင္ “မဟာေက်ာက္ေရာဂါ” ေပါ့။ အဲဒါ Syphilis “ဆစ္ဖလစ္” ကို ေခၚတာပါ။
အာလူးအေခ်ာင္းေၾကာ္ကို French fries လို႔ေခၚမွ ေခတ္မီတယ္။ French kiss ဆိုတာလဲ လုပ္တတ္ၾကတယ္။ French disease ဆိုတာကိုပါ သိဘို႔လိုတယ္။ ဆစ္ဖလစ္ကို အီတာလ်န္ နဲ႔ ဂ်ာမန္ေတြက အဲလို ေခၚတာ။ ဒတ္ခ်္ ေတြကေတာ့ စပိန္ ကိုလႊဲခ်တယ္၊ ရုရွားေတြက ပိုလန္ကို လက္ညွိဳးထိုးၿပီး၊ တူရကီေတြက နဲနဲပိုဆိုးတယ္။ "Christian disease" တဲ့။ အမွန္က သူတို႔ဆီကို ဒီလူေတြဆီကေန ကူးလာတာလို႔ ေျပာခ်င္ၾကတာပါ။
ဆစ္ဖလစ္ ကို အဆင့္ေတြခြဲ ေလ့လာရတယ္။ ၁၊ ၂၊ ၃၊ ၄။ Treponema pallidum ဗက္တီးရီးယား ပိုးဝင္ၿပီး၊ ၂၁ ရက္ အၾကာ၊ လိင္ဆက္ဆံရာေနရာ မွန္သမွ်မယ္ မနာတဲ့ အနာေလးေတြ စျဖစ္တယ္။ ၁ လ ၁ လခြဲေနရင္ ေပ်ာက္သြားမယ္။ ေနာက္အဆင့္ ျဖစ္လာရင္ မယားတဲ့ အနီျပင္ေတြ ေျခသလံုး၊ လက္၊ ေက်ာတို႔မွာ ေပၚမယ္။ ဒီအဆင့္က ပိုၿပီး ကူးစက္ေစႏိုင္တယ္။ ကိုယ္ပူတာ၊ လည္ေခ်ာင္းနာ၊ အစားပ်က္၊ အေလးခ်ိန္ေလ်ာ့၊ တက္ေစ့ေရာင္တာေတြ ျဖစ္မယ္။ ေနာက္ၿပီး ဘယ္အဂၤါအစိတ္အပိုင္းမဆို ေရာဂါျပန္႔မယ္။ အဆစ္၊ အသဲ၊ ေက်ာက္ကပ္။
မေပ်ာက္ေသးတဲ့ သူေတြ ၂% ေလာက္က တတိယ အဆင့္ ေရာက္သြားမယ္။ ေသြးေၾကာႀကီးေတြ ေဖါင္းမယ္၊ Gummas တက္ေစ့ေတြ ေရာင္မယ္၊ Neuro-syphilis ဦးေႏွာက္ဆစ္ဖလစ္ျဖစ္မယ္၊ မ်က္စိ၊ နားကို ကူးစက္ေတာ့မယ္။ ၂ ႏွစ္ ၾကာရင္ တတိယအဆင့္ဆိုတာ ျဖစ္လာတယ္။
ေနာက္ဆံုးဆင့္ဆိုတာ ေရာဂါကူးခ်ိန္ကေန ၁ ႏွစ္ကေန ၁ဝ ႏွစ္အတြင္းျဖစ္တယ္။ ဒီထက္လဲ ၾကာႏိုင္ေသးတယ္။ အရိုး၊ အဆစ္ နဲ႔ အာရံုေၾကာေတြမွာ Gummas (ဂါမာ) ဆိုတာေတြ ျဖစ္လာမယ္။ အာရံုေၾကာ ဆစ္ဖလစ္ျဖစ္ရင္ ေရာဂါလကၡဏာ မေပၚတဲ့အဆင့္ကေန စိတ္မေကာင္းသူလို ျဖစ္သြားတဲ့အဆင့္ထိ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ႏွလံုးကေနထြက္တဲ့ အႀကီးဆံုး ေသြးလႊတ္ေၾကာႀကီးမွာ ေရာဂါရလာတတ္တယ္။ သိပ္ေတာ့ အစိုးရိမ္မႀကီးပါနဲ႔ ပဋိဇီဝေဆးေတြ မေပၚခင္ကသာ ၂၅-၃၅% ျဖစ္တာပါ။ အဲ႕႕႕ ခုေခတ္မွာေတာ့ Neurosyphilis ဟာ HIV ရွိသူေတြမွာသာ မ်ားေနပါတယ္။
ဒီလို လကၡဏာေတြရွိတိုင္း နာေခါင္းမရံႈ႕ပါနဲ႔။ အမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာျဖစ္တဲ့ Vaginal Infections ေမြးလမ္းေၾကာင္းေရာင္တာက သန္႔ရွင္းေရး နည္းလို႔လည္း ျဖစ္တတ္တယ္။ Trichomoniasis ပိုးက လိင္နဲ႔မဆိုင္တဲ့ အဝတ္စိုလိုမ်ိဳးမွာ ၁ နာရီ ေလာက္ ရွင္ေနႏိုင္လို႔ အတူသံုးမိရင္ ကူးႏိုင္တယ္။ ဒါ့အျပင္ ဖိုဆိုရင္ ယင္ဖိုေတာင္ မသန္းဘူးတဲ့ အမ်ိဳးသမီးမ်ားမွာေတာင္မွ ဗက္တီးရီးယား အေရအတြက္ အေျပာင္းအလဲေၾကာင့္ ျဖစ္ရတတ္တယ္။ သန္႔ရွင္းေရး လုပ္တဲ့အခါ ေရွ႕ကေန ေနာက္ဖက္ဆီ လုပ္ရတာကို မွတ္ပါ၊ လုပ္ပါ။ ပဋိဇီဝေဆးေတြေၾကာင့္လည္း ဖန္းဂတ္စ္ (ရိစ္) ပိုးဝင္ႏိုင္တယ္။
ဒီေရာဂါေတြကို ကာကြယ္ဘို႔ တခ်ိဳ႕က လိင္ကိစၥမွန္သမွ် ေဝရမဏိ လုပ္ခိုင္းတယ္။ သီလမေစာင့္ႏိႈင္ရင္ေတာ့ “ကြန္ဒြန္” က အလြန္မတန္ အသံုးဝင္ပါတယ္။ ကိုယ္ခႏၶာ ရင္းႏွီးရသူေတြကို ပညာေပးတာ ထိေရာက္ေအာင္လုပ္ဘို႔ အလြန္႔အလြန္ကို အေရးႀကီးပါတယ္။ ကိုယ့္အိမ္ေထာင္ဘက္၊ ကိုယ့္အေဖၚကို လူစိတ္ထားၿပီး ဆက္ဆံသင့္တယ္။ ျဖစ္လာရင္ HIV နဲ႔ B, C ပိုးေတြကလြဲရင္ ေဆးေတြက အေတာ္ကို ႏိုင္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ဆို တခါေသာက္နဲ႔ ေပ်ာက္တယ္။ ေဆးပါတ္ လည္ေအာင္ေတာ့ ကုဘို႔လိုတယ္။ အတူေနေဖၚ ႏွစ္ေယာက္လံုး တၿပိဳင္တည္း ေဆးကုရပါမယ္။
ဆစ္ဖလစ္ဟာ အေမရိကားကို ကိုလန္ဘတ္စ္ မေတြ႔ခင္ကတည္းက ရွိတယ္လို႔ ေနာက္မွ ေရာက္တဲ့ ဥေရာပသားေတြက ေျပာတယ္။ ဒီေနာက္ ေရာက္လာၾကမဲ့ ဗမာေတြအပါအဝင္ အာဖရိက နဲ႔ အာရွက လူမွန္သမွ်ကို မလာခင္ ေဆးစစ္တဲ့အခါ ဒီေရာဂါကိုပါ စစ္တယ္။ ပိုးေတြ႔ရင္လဲ ၁ ပါတ္ ၁လံုး၊ ၃ ပါတ္ ေဆးထိုးခိုင္းၿပီး၊ ေဆးေအာင္လုပ္ေပးလိုက္ပါမယ္။ ဒါေပမဲ့ သူတို႔ဆီမယ္ ၁ ႏွစ္မွာ လူ ၁၇ သန္းေလာက္ ဒီေရာဂါသည္ အသစ္ေတြရွိေနတယ္။ ေဆးစစ္ေအာင္လို႔ ေရာက္သြားၾကမဲ့ ဒုကၡသည္မ်ား၊ ဟိုေရာက္ရင္ ဒုကၡသစ္မရွာၾကဘို႔ သတိေပးပါတယ္ခင္ဗ်ား။
Dr. တင့္ေဆြ
၁ဝ-၂-၂ဝ၁ဝ
Posted: 23 May 2010 04:44 AM PDT
အသက္ကိုၾကည့္ျပီး လူအမ်ိဳးမ်ိဳးက သတ္မွတ္မႈ အမ်ိဳးမ်ိဳး ထားၾကတယ္။ ဘယ္ေလာက္ရွိမွ ဘာလုပ္ရမယ္ ဆိုတာမ်ိဳး။ မဲေပး၊ ေစ်း၀ယ္။ ကားေမာင္း၊ မိန္းမေတာင္း။ စစ္ထဲ၀င္၊ ပင္စင္ယူ၊ အသက္ဘယ္ေလာက္ရွိမွ ဒီ(ဆိုဒ္)၀င္၊ ဒီရုပ္ရွင္ၾကည့္ စသျဖင့္။ ျပႆနာ ရွိလာရင္ ဆရာ၀န္ ပါရတတ္တယ္။ ေဆးပညာထဲမွာ Forensic Medicine ဆိုတဲ့ မႈခင္းေဆးပညာ သပ္သပ္ရွိတယ္။ အသက္ကို တိတိက်က် ဘယ္၍၊ ဘယ္မွ် ရွိတယ္ဆိုတာ စစ္ျပီး၊ တရားရံုးမွာ ထြက္ရတာလဲပါတယ္။ တရားခံ-တရားလို အသက္ကို ဇာတာနဲ႔ မရဘူး။ ဆရာ၀န္ကေန သြားေပါက္တာၾကည့္၊ ဓါတ္မွန္ ရိုက္ျပီး သိတာေတြနဲ႔ ဆံုးျဖတ္ရတယ္။ ၉ တန္းစာေမးပြဲ အစိုးရစစ္ေခတ္တံုးက အသက္ ၁၅ ႏွစ္ မျပည့္လို႔၊ ေဗဒင္ဆရာနဲ႔ ဇာတာသစ္လုပ္၊ တရားရံုးသြား ၾကမ္းက်ိမ္၊ လိမ္ၾကည့္လည္း မရပါ။ ဥပေဒဟာ ဥပေဒတဲ့။ မက်ဘဲနဲ႔ တတန္းကို ၂ ႏွစ္ ေနခဲ့ရတယ္။ ဥပေဒဆိုတာကို နည္းနည္းေလးမွ အတိမ္းအေစာင္း မခံပါလားလို႔ မွတ္သား နာခံခဲ့ရတယ္။ အဲဒီေခတ္က ၾကာခဲ့ပါျပီ။ ၾကာရင္ သာသြားတတ္သလို၊ ျခာသြားတတ္တာလည္းရွိတယ္။
Bone age “အရိုးၾကည့္-အသက္သိ” ဆိုတာနဲ႔ ဆရာ၀န္ေတြက ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေပးရတယ္။ Long bones ေခၚတဲ့ ေပါင္ရိုး၊ ေျခသလံုးရိုး၊ လက္ဖ်ံရိုး၊ လက္ေခ်ာင္းရိုးေတြမွာ ထိပ္ဖ်ားပိုင္းေတြက အရိုးကို လာဆက္တာက သူ႔အသက္နဲ႔သူ။ X-ray ရိုက္ရတယ္။ တံေတာင္ဆစ္ရိုးဆက္ရင္ ၉-၁၃ ႏွစ္၊ Iliac crest တင္ပါးဆံုအေပၚ-ေရွ႕ထိပ္ရိုးဆက္
ကေလးေတြ အသက္ၾကေတာ့ ငယ္သြားေပါက္တာကို ၾကည့္ရတယ္။ အထက္-ေအာက္ အလည္ေရွ႕သြား ၄ ေခ်ာင္းက ၆-၁၂ လ၊ အထက္-ေအာက္ ေဘးေရွ႕သြား ၄ ေခ်ာင္းက ၉-၁၆ လ၊ ပဌမအန္ေရွ႕သြား ၄ ေခ်ာင္းက ၁၃-၁၉ လ၊ အထက္-ေအာက္ စြယ္သြား ၄ ေခ်ာင္းက ၁၆-၂၃ လ၊ အထက္-ေအာက္ ဒုတိယအံသြား ၄ ေခ်ာင္းက ၂၂-၃၃ လမွာ ေပါက္တယ္။ ႀကီးသြား ၃၂ ေခ်ာင္းမွာ ၆ ႏွစ္က စေပါက္တယ္။ ၁၃ ႏွစ္မွာ ၂၈ ေခ်ာင္းရွိၿပီး၊ အံဆံုးေတြက ၁၇-၂၁ ႏွစ္ေရာက္မွ ေပါက္တယ္။ အံဆံုးမေပါက္သ၍ အသက္ ၁၈ ႏွစ္ မျပည့္ေသးဘူးေပါ့။ တရားတေပါင္ ျဖစ္ေလ့ရွိၾကတဲ့ အသက္ကေတာ့ ၁၆-၁၈ ႏွစ္ ျဖစ္ပါတယ္။
Voting age ဆိုတဲ့ မဲေပးပိုင္ခြင့္ကိုလည္း တကမၻာလံုးမွာ အမ်ားဆံုး သတ္မွတ္တာက ၁၈ ႏွစ္ပါ။ ၁၆ ႏွစ္နဲ႔ မဲေပးလို႔ရတာ ၇ ႏိုင္ငံ ရွိသြားပါျပီ။ ၁၇ ႏွစ္ ရွိရင္ မဲေပးလို႔ရတာ ၆ ႏိုင္ငံ၊ ၂၀ ႏွစ္က ၄ ႏိုင္ငံ၊ ၂၁ ႏွစ္က ၁၆ ႏိုင္ငံ၊ အသက္အၾကီးဆံုးက ဥဇဗက္ကစၥတန္ ၂၅ ႏွစ္ရွိမွ ေပးရတယ္။ ဆလိုေဗးနီးယားမွာ ၁၆ ႏွစ္ေတာ့ ဟုတ္ပါရဲ႕ အလုပ္ရွိမွ မဲေပးရတယ္။ အလုပ္လက္မဲ့ေတြက ေပးတဲ့မဲနဲ႔ တက္လာတဲ့ အစိုးရကမွ အလုပ္အကိုင္ေတြ ဖန္တီးေပးမယ္ ထင္ရတယ္။ လက္ေတြ႔မွာ အဲလိုလည္း ဟုတ္ခ်င္မွ ဟုတ္တာပါ။ မဲဆြယ္တံုးမွာ သည္းေျခၾကိဳက္ေတြ ေျပာျပီး၊ အာဏာရေတာ့ ဘာမွမလုပ္တဲ့ အစိုးရက အမ်ားၾကီး။ ဘာမဲျဖစ္ျဖစ္ ငါ့ပံုးထဲ ေရာက္ေအာင္လုပ္ျပီး၊ တက္အုပ္ခ်ဳပ္တာေတြလည္း ရွိတာဘဲ။
မဲေပးသူေတြကို အသက္နဲ႔သာ ကန္႔သတ္ျပီး၊ အေရြးခံမဲ့သူေတြကိုေတာ့ ေသြးစစ္သလို လုပ္တာေတြလည္း ရွိတယ္။ Blood group matching ေသြးအုပ္စု စမ္းတယ္-စစ္တယ္ဆိုတာ ေသြးလွဴသူနဲ႔၊ လူနာတည့္-မတည့္ စမ္းရတာပါ။ “ေသြးစစ္ေပးတဲ့ ဆရာနဲ႔ တည့္-မတည့္ စမ္းတာမဟုတ္ပါ။”
မဲေပးရာမွာ ခြဲျခားသလို မဂၤလာေဆာင္ႏိုင္တဲ့ အသက္ကိုလည္း သတ္မွတ္ထားၾကတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ ၁၈-၁၆ ႏွစ္ ျဖစ္တယ္။ ေယာက္်ားေလး-မိန္းကေလး မတူဘူး။ သတို႔သမီးအသက္က ပိုငယ္ေလ့ရွိတယ္။ ဆူဒန္မွာ အပ်ိဳေဘာ္၀င္ရင္ ရျပီတဲ့။ မဒါဂါးစကား၊ တန္ဇန္နီးယား၊ တူနီးရွား၊ ဗင္နီဇြဲလား၊ ပါရာေဂြး၊ မိန္းကေလး ၁၄ ႏွစ္၊ အပ်ိဳျဖစ္တဲ့ အရြယ္ပါဘဲ။ ဘရူႏိုင္းနဲ႔ ကူ၀ိတ္မွာ ကန္႔သတ္ခ်က္မရွိလို႔ အပ်ိဳမျဖစ္ေသးလဲ ရပံုၾကတယ္။ အယ္လ္ဂ်ီးရီးယား၊ အင္ဒိုနီးရွား၊ စကၤာပူ၊ ေဟာင္ေကာင္၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ အိႏၵိယမွာ ၂၁-၁၈ ႏွစ္။ တရုပ္မွာေတာ့ ၂၂-၂၀ ႏွစ္ရွိမွ လက္ထပ္လို႔ရတယ္။ အသက္ ငယ္ငယ္နဲ႔ အိမ္ေထာင္ျပဳေပးတဲ့ ထံုးစံဟာ ေရွးက်ပါတယ္။ ဗုဒၶလက္ထက္ ရွင္သာရိပုတၲရာရဲ႕ညီ အငယ္ဆံုး (ေရ၀တ) ကို ၇ ႏွစ္သားမွာ မိဘေတြက မဂၤလာေဆာင္ေပးခဲ့ၾကတယ္။
၂၁ ရာစုထဲေရာက္ေပမဲ့ အီရန္ မွာ ေယာက္်ားေလး ၁၄ ႏွစ္၊ မိန္းကေလး ၉ ႏွစ္၊ လင္မယားျဖစ္လို႔ရတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ လူမ်ိဳးေတြအတြက္ေတာ့ ေဆးပညာအရ ငယ္လြန္းတယ္။ တေလာက ေဆးခန္းမွာ ကေလးလာေမြးတဲ့ မိန္းကေလးကို အသက္ေမးေတာ့ တိတိက်က် ေျပာပါတယ္။ ၁၅ ႏွစ္နဲ႔ ၁၀ လ။ ဆရာ၀န္က အားနာလို႔ သူ႔စာအုပ္မွာ ၁၆ ႏွစ္ လုပ္လိုက္ရတယ္။ အေကာင္းေတာ့ ေမြးပါရဲ႕ ကေလးက လသားနဲ႔ ဆံုးသြားရွာတယ္။ (ယူနီဆက္ဖ္) ရဲ႕ ၁၈ ႏွစ္မျပည့္ဘဲ လက္ထပ္ထိမ္းျမားသူ အမ်ဳိးသမီးဦးေရ သန္း ၆၀၀ ေက်ာ္ထဲမွာ ဒီကေလးမ ပါခ်င္မွပါမယ္။ ဒုကၡသည္မို႔ ဟိုမွာလည္း စာရင္းေပ်ာက္၊ ဒီမွာလည္း စာရင္းမေပါက္။
ပင္စင္ေပးတဲ့ အသက္ကိုလည္း သတ္မွတ္ၾကတာ ႏိုင္ငံတိုင္းမွာပါ။ ဒါေပမဲ့ ပင္စင္ယူရမဲ့ အသက္၊ ပင္စင္ခံစားခြင့္၊ (ပင္စင္-ဖန္းဒ္)၊ စသျဖင့္ ပင္စင္ယူရမဲ့လူေတြ မနစ္နာရေအာင္၊ ပိုေကာင္းေအာင္ ၾကိဳးပမ္းမႈေတြသာ ရွိျပီး၊ ပင္စင္သြားရမွာကို မသြားဘဲ ေပကပ္ေနတာမ်ိဳးကိုေတာ့ (၀ီကီ-ပီးဒီးယား) (၀ီကီ-ျမန္မာ) ေတြမွာ ရွာလို႔မရဘူး။ ဆရာ၀န္ကိုလည္း အသက္ေက်ာ္ ေန-မေန လာမေမးပါ။
အသက္ သတ္မွတ္ခ်က္ေၾကာင့္ စာေမးပြဲ ၀င္မေျဖရတဲ့ ျပႆနာေလးက အေသးအဖြဲပါ။ အသက္ ၁၆ ႏွစ္က ၁၈ ႏွစ္ အၾကားကုိ လူငယ္လို႔ သတ္မွတ္တဲ့ တိုင္းျပည္ေတြမွာ သူတို႔ေလးေတြကို လူႀကီးေတြနည္းတူ တရားစီရင္ ျပစ္ဒဏ္ ေပးေနတာေတြကေတာ့ မ်ိဳးဆက္ကို ဆိုးသထက္ဆိုးေအာင္ လုပ္ရာက်တယ္။ က်န္းမာေရးအရဘဲ ေျပာရရင္၊ (ဘီ)ပိုး ကာကြယ္ေဆးကို ေမြးစကေန အသက္ ၁၈ ႏွစ္ ေအာက္၊ ေသခ်ာေပါက္ ထိုးေပးရပါတယ္။
ဥပေဒသံုးနဲ႔ အရပ္သံုး ေ၀ါဟာရေတြ ရွိတယ္။ Age of majority ဆိုတာ လူလားေျမာက္တဲ့ အရြယ္၊ လူၾကီးပိုင္း၀င္တဲ့ အသက္ကို ေခၚတယ္။ Age of license ဆိုတာကေတာ့ ဒါကိုလုပ္ခြင့္ရွိတယ္လို႔ သတ္မွတ္တဲ့ အသက္ျဖစ္တယ္။ Age of consent ဆိုတာကေတာ့ လိင္ဆက္ဆံတာမွာ စိတ္အလိုတူ-မတူ ေျပာျပႏိုင္တယ္လို႔ သတ္မွတ္တဲ့ အသက္ျဖစ္တယ္။ Age of criminal responsibility ဆိုတာက ရာဇ၀တ္မႈ က်ဴးလြန္တာ လုပ္ေပမဲ့ အသက္ငယ္ေသးလို႔ အျပစ္ေပး အေရးယူဘို႔ မသင့္ေသးဘူးလို႔ သတ္မွတ္သက္ျဖစ္တယ္။
Age of majority မွာ အသက္ ၁၄ ႏွစ္ကေန ၂၁ ႏွစ္အထိ ရွိတဲ့ ၁၄၈ ႏိုင္ငံစာရင္းကို ျပဳစုထားတယ္။ ၁၈ ႏွစ္ လို႔ သတ္မွတ္တာတဲ့ ၁၁၆ ႏိုင္ငံက အမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။ ျမန္မာျပည္က စာရင္းမေပါက္ေသးဘူး။ တိုင္းျပည္က လူလား မေျမာက္ေသးလို႔ေတာ့ မဟုတ္ပါ။ ၁၈ ႏွစ္ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ျဖစ္သင့္ပါတယ္။ ၁၈ ႏွစ္ျပည့္သူေတြကေန ကြ်န္ေတာ္တို႔ တိုင္းျပည္ ေရွ႕ေရးကို ျပ႒ာန္းပါလိမ့္မယ္။ သူတို႔ကို သင္ေပး၊ တင္ေပးၾကရပါမယ္။
၁၈ ႏွစ္ ျပည့္ျပီးလို႔ လိုင္စင္ရွိေပမဲ့ လမ္းမွားမွန္းသိရင္ ကားေမာင္းခ်င္ၾကမည္ မထင္။ “ခြဲစိတ္ဆရာ၀န္ ဆိုတာ ဘယ္လို ခြဲရမယ္ကိုသာ သိတဲ့သူ မဟုတ္။ မခြဲဘဲ ေနသင့္တာကိုပါ သိတဲ့သူ ျဖစ္ပါတယ္။”
Dr. တင့္ေဆြ
ေလနာ ဆိုတာ ဘုရင္မွာလည္း ျဖစ္သည္။ Peptic ulcer
Posted: 19 May 2010 06:57 AM PDT
၁၉၈၂ အရင္ ဆရာ၀န္ျဖစ္ၾကသူေတြက ေလနာဆိုတာ ေရာဂါပိုးနဲ႔ မဆိုင္ဘူးလို႔ သင္ခဲ့ၾကရတယ္။ စားခ်ိန္-ေသာက္ခ်ိန္ မမွန္သူ၊ စိတ္ဖိစီးမႈ မ်ားသူေတြမွာ ျဖစ္ၾကရတယ္လို႔ ဆိုခဲ့တယ္။ အလုပ္မ်ားတဲ့ ဆရာ၀န္၊ ဆယ္တန္းေျဖမဲ့ ေက်ာင္းသား အျဖစ္မ်ားလို႔လည္း Stress ulcer ေခၚခဲ့ၾကပါတယ္။ အလုပ္မမ်ားတဲ့ ဆရာ၀န္၊ (စထြက္စ္) မမ်ားတဲ့ ေက်ာင္းသား ကံေကာင္းသလား မေမးနဲ႔။ တကယ္ေတာ့ ထင္သေလာက္ ကံမေကာင္းပါ။ ၁၉၈၂ ေရာက္ေတာ့ ၾသစေတးလ် ဆရာ၀န္ ႏွစ္ေယာက္ကေန ေလနာနဲ႔ Helicobacter pylori (H. pylori) ပိုး ဆက္စပ္တာကို သိလာရလို႔ပါ။ အနာမ်ိဳး ၉၆ ပါးမွာ ေလနာ ၃၂ ပါး၊ ပါတယ္လို႔ ျမန္မာေဆးက်မ္းက ဆိုပါတယ္။ ကုန္းေဘာင္ေခတ္မွာ ၀န္ၾကီးတပါး အလုပ္မ်ားလား မသိပါ၊ ေလနာ စြဲေနလို႔ "ပခန္းမွာ-ေလ၊ ေလာင္းရွည္မွာ-ဓား၊ ခန္းပတ္မွာ-နား၊ ေရနံ တတိုင္ခ်င္းႏွင့္ လင္းပါ့မလား။" လို႔ ဗန္းေမာ္ဆရာေတာ္က သေရာ္ခဲ့ဘူးတယ္။ျပင္သစ္ဘုရင္ ခ်ားလ္စ္ နံပါတ္ ၉ မွာလည္း ရွိသတဲ့။ ဒါလဲ သေရာ္တာ မဟုတ္ေပမဲ့ St. Bartholomew’s Day Massacre လူသတ္ပြဲၾကီးဟာ ကုိယ္ေတာ္ျမတ္မွာ ေလနာထလို႔ ျဖစ္ရသလိုလို ဆိုပါတယ္။
Peptic Ulcer (PU) ေလနာမွာ Gastric ulcer (GU) အစာအိမ္နာ နဲ႔ Duodenal (DU) (ဒူယိုဒီနယ္)နာ ဆိုျပီး၊ ၂ မ်ိဳး ရွိတယ္။ (ဒူယိုဒီနမ္) ဆိုတာ အူသိမ္အစပိုင္း “င” ပံုေနရာေလးကို ေခၚတာပါ။ DU ဟာ အသက္ ၃ဝ က ၅ဝ ႏွစ္ အတြင္း အျဖစ္မ်ားတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြ ေလ(စကား) မ်ားခ်င္ မ်ားမယ္၊ ကံ ပိုေကာင္းၾကတယ္။ ေယာက္်ားေတြေလာက္ ေလနာ မျဖစ္ဘူး။ GU ၾကေတာ့ အသက္ ၆ဝ ေက်ာ္ေတြနဲ႔ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ အျဖစ္မ်ားတယ္။ ျဖစ္ရင္လည္း ၄% က အစာအိမ္-ကင္ဆာ ျဖစ္တတ္တယ္။ ကံမေကာင္းျပန္ဘူး။
DU ၉ဝ% ေလာက္ နဲ႔ GU ၈ဝ% တို႔ဟာ (H. pylori) ေခၚတဲ့ ဗက္တီးရီးယားေၾကာင့္နဲ႔၊ က်န္တာက (NSAIDs) ေခၚတဲ့ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆးေတြေၾကာင့္ ျဖစ္တာပါ။ ေဆးလိပ္စြဲ၊ အရက္စြဲ၊ ေကာ္ဖီ-လက္ဘက္ရည္ စြဲသူေတြမွာ ပိုျဖစ္တယ္။ မ်ိဳးနဲ႔ရိုးနဲ႔ ဆိုသလို အေမ-အေဖ ျဖစ္ရင္ သား-သမီးမွာလည္း ျဖစ္တာေတြ ရွိတယ္။ အရင္က လက္ညွိဳးထိုးခဲ့ၾကတဲ့ အပူအစပ္နဲ႔ စိတ္ရႈတ္တာေတြကေတာ့ ေလနာရွိေနရင္ ပိုဆိုးေစတယ္လို႔သာ လက္ခံၾကေတာ့တယ္။
စားေနက် အခ်ိန္က်ရင္ အစာအိမ္က အစာေျခအရည္ ထြက္လာတာက အက်င့္ျဖစ္လာတယ္။ ထမင္း မက်က္ေသးလို႔ ျဖစ္ျဖစ္၊ မအားလို႔ျဖစ္ျဖစ္၊ ပိုက္ဆံမရွိလို႔ျဖစ္ျဖစ္ အခ်ိန္ေရာက္ရင္ အက္စစ္ဓါတ္က အလိုက္မသိ ထြက္လာျပီး၊ ၀မ္းထဲမွာ တဂ်ဳတ္ဂ်ဳတ္ ျမည္လာတယ္။ ဘုန္းၾကီးေက်ာင္းက ဆြမ္းစားတံုးေခါက္သံ ၾကားတာနဲ႔ ေခြးေတြ၊ က်ီးကန္းေတြ အူၾက၊ အာၾကတယ္။ ဒီအေကာင္ေတြ ဗိုက္ထဲမွာလည္း အစာေျခရည္ေတြ ထြက္လာတာကိုး။
PU ရဲ႕လကၡဏာေတြကေတာ့ သိတဲ့အတိုင္း ဗိုက္နာမယ္၊ ေလတက္မယ္၊ အစာမေက်ျဖစ္မယ္၊ ပ်ိဳ႕-အန္မယ္။ ၾကာရင္ အစားပ်က္ေတာ့ အေလးခ်ိန္ေလွ်ာ့၊ အားေျပာ့တာေတြ ဆက္လိုက္လာမယ္။ နာပံုနာနည္းက ပူျပီးနာတာ၊ ေအာင့္တာ၊ စူးနာတာ အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ ႏွလံုးနဲ႔ ဘာမွမဆိုင္ဘဲ၊ Heartburn လို႔ေခၚတာက အစာျမိဳျပြန္ထဲကို အက္စစ္ရည္ေတြ ဆန္တက္လို႔ နာတာကို ေခၚတယ္။ Gastro-esophageal Reflux Disease (GERD) ဆိုျပီး ေရာဂါနာမည္သစ္ ထြင္လိုက္ၾကတယ္။ GU က အစာစားရင္ နာတတ္ျပီး၊ DU က စားလိုက္ရင္ သက္သာလို႔ “ဆာနာ” လို႔ ေခၚတယ္။
ရက္တိုနဲ႔ နာတာရွည္ ႏွစ္မ်ိဳးရွိတယ္။ ၾကာေတာ့ အနာက က်ယ္လာျပီး၊ သူ႔အနီးအနားေတြကိုပါ နယ္ခ်ဲ႕ႏိုင္ေသးတယ္။ ေနာက္ဆက္တြဲ ေရာဂါေတြက အေတာ္ဆိုးတာေတြပါ။ အစာလမ္းေၾကာင္းကေန ေသြးယုိတာ၊ အနာျဖစ္ေနတဲ့ အစာအိမ္-(ဒူယိုဒီနမ္) ေပါက္တာ၊ ေအာက္ဆင္းလမ္း က်ဥ္းသြားလို႔ စားျပီး အန္ေနေတာ့တာ။ “တာ” သံုးတာဟာ အေရးေပၚေတြပါ။ အစာအိမ္ေပါက္လို႔ နာတာက စူးရွျပီး နာတာမ်ိဳး။ ဗိုက္ မေနႏိုင္-မထိုင္ႏိုင္ တအားနာျပီး၊ ေဆးရံုကို အေျပးအလႊား လာရတယ္။ အခ်ိန္မေတာ္က မ်ားတယ္။ ရိုးရိုး ဓါတ္မွန္ ရိုက္တာနဲ႔ အစာအိမ္ေပါက္တာကို အေသအျခာ သိႏိုင္တယ္။ “အသဲ” ေပၚမွာ “လျခမ္းေကြးေကြးေလး” ကုိ ျမင္ရတယ္။ စိတ္ကူးယဥ္စရာ မေကာင္းပါလား။ မေကာင္းပါ၊ ခြဲတာစိတ္တာ ခံရရွာပါေတာ့မည္။
ေသြးအန္တာကို (Hematemesis) ေခၚတယ္။ TB ျဖစ္လို႔ ေခ်ာင္းဆိုးေသြးပါ (Hemoptysis) နဲ႔ မတူဘူး။ ေကာ္ဖီႏွစ္လို ညိဳမဲမဲ အရည္ေတြ အန္တာ။ အန္မထြက္ဘဲ ေအာက္ဆင္းရင္ ေသြးက၀မ္းထဲပါမယ္။ အခ်ိန္ၾကာတာမို႔ ၀မ္းက မဲနက္ေနမယ္။ (Melaena) လို႔ ေခၚတယ္။ ကတၲရာေစးလိုေနတာ။ အစာအိမ္က ေသြးယိုတာ မဟုတ္တာလည္း အဲလိုဘဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အသဲေျခာက္ေရာဂါရွိသူ၊ အစာျမိဳျပြန္ ေအာက္အဖ်ားက ေသြးျပန္ေၾကာအထံုးေတြ ေပါက္လို႔ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ မ်က္စိနဲ႔ မျမင္သာေပမဲ့ ၀မ္းထဲမွာ ေသြးနည္းနည္းခ်င္း ပါေနတာကို အႏုၾကည့္ မွန္ဘီလူးနဲ႔စစ္မွ သိရမယ္။
ေလနာရွိေနတာကို Barium meal ေဆးၿမိဳၿပီး၊ ဓါတ္မွန္႐ိုက္တာနဲ႔ Endoscopy ကရိယာထည့္ၾကည့္တာနဲ႔ ေသျခာေအာင္ စစ္ရတယ္။ မီးေတာင္ကို အေပၚက ၾကည့္ရသလို၊ အလည္မွာ အနာေနရာက ခြက္ေန၊ အနားေဇာက္က ေအာက္ကို တည့္တည့္က်ေနျပီး၊ ေဘးမွာ ေခ်ာ္ရည္ ဆင္းတဲ့လမ္းေတြလို ျဖာထြက္ေနတယ္။
ေလနာကို ကုဘို႔ ဘာ့ေၾကာင့္ျဖစ္သလဲဆိုတာ သိရမယ္။ ေရွာင္ရမယ္။ အျဖစ္မ်ားလို႔ ဆရာလည္း မ်ားတယ္။ ေဆးေပးကုတဲ့ Medications လည္း မနည္းဘူး။ ပိုးကိုႏိုင္တဲ့ေဆးနဲ႔ အစာေျခရည္ကို သက္ေရာက္တဲ့ေဆး၊ ႏွစ္မ်ိဳးက မပါမျဖစ္ ေပးပါတယ္။ ပိုးအတြက္ Antibiotics ပဋိဇီဝေဆး၊ Amoxacillin, Tetracycline, Claithromycin, Metronidazole ေတြကို သံုးတယ္။
Antacids အက္စစ္ဓါတ္ပ်ယ္ေဆးေတြ အမ်ားၾကီးရွိတယ္။ ဗမာျပည္မွာ (ဂ်ဲလ္မက္)၊ ကုလားျပည္မွာ (ဒိုင္ဂ်င္း) လူအေတာ္ မ်ားမ်ား ၀ါးစာေနၾက။ အခုထုတ္ေသးလားေတာ့ မသိဘူး။ (ဆိုဒါမင့္) ဆိုတဲ့ေဆးျပား အလည္မွာ ခ်ိဳင့္ခြက္ေလးနဲ႔မို႔၊ “ခ်က္ပံုပါတဲ့ေဆး” လို႔ အရပ္ထဲမွာ ေခၚၾကတယ္။ စာအုပ္ၾကီးေတာ့ ဆန္ေနမွာဘဲ။ ေဆးေသာက္ပံု-ေသာက္နည္းကိုပါ ထည့္ေရးပါရေစ။
Aluminium Hydroxide and Oxide, Magnesium Trisilicate 250-1500 mg တေန႔ ၃ ၾကိမ္၊ Magnesium Carbonate, Magnesium Oxides, Magnesium hydroxide 200-400 mg တေန႔ ၃ ၾကိမ္၊ Calcium Carbonate 1250-1500 mg တေန႔ ၃ ၾကိမ္။
အက္စစ္ အထြက္နည္းေဆး Atropine Sulphate 0.5-1.0 mg IM ထိုးေဆး၊ Proton pump inhibitors (Omeprazole, Rabeprazole) 20-40 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ ၁ လ၊ ၁ လခြဲ ေသာက္ပါ။ Histamine H 2-receptor Antagonists (Ranitidine) 150 mg တေန႔ ၂-၃-၄ ၾကိမ္။
DU ဆိုရင္ Cimetidine 800 mg အိပ္ရာ၀င္၊ 300-400 mg အစာစားျပီးတိုင္း တေန႔ ၂-၃-၄ ၾကိမ္၊ ၁ လ၊ ၁ လခြဲ ေသာက္ပါ။ သက္သာလာရင္ ည 400 mg ေသာက္ပါ။ လတ္တေလာ အစာအိမ္နာဆိုရင္ 800 mg အိပ္ရာ၀င္၊ ဒါမွမဟုတ္ 300 mg အစာစားျပီးတိုင္း၊ ၂ လေသာက္ပါ။ အစာေျခရည္ေတြ အထက္ဆန္တာျဖစ္ရင္ 400-800 mg တေန႔ ၂-၃ ၾကိ္မ္၊ ၁ လခြဲ ေသာက္ပါ။ Heartburn နဲ႔ အစာမေက်ျဖစ္ရင္ 200 mg တေန႔ ၁-၂ ၾကိမ္၊ အစာမစားခင္ နာရီ၀က္ၾကိဳ ေသာက္ပါ။
Mucosal protective agents ဆိုတာကေတာ့ အစာလမ္း အတြင္းလႊာကို ကာကြယ္ဘို႔ေဆးပါ။ အန္တဲ့သူေတြအတြက္ Metoclopramide 10-15 mg စားေဆး တေန႔ ၃-၄ ၾကိမ္ေပးရတယ္။
ဗိုက္ တအားနာရင္ Buscopan, Hyoscine 10-20 mg IV/IM ထိုးေဆး။ စားေဆး တေန႔ ၃-၄ ၾကိမ္။ Diclofenac 25-75 mg စားေဆး တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ Spasmocip, Spasmonil, Spasmo-Proxyvon စားေဆး တေန႔ ၂-၃-၄ ၾကိမ္။ လိုအပ္ရင္ ခြဲစိတ္ကုသတာ လုပ္ရတတ္တယ္။ Laparoscopic surgery, Vagotomy, Antrectomy, Pyloroplasty ေနာက္ျပီး G-J ေခၚတဲ့ အစာအိမ္နဲ႔ အူကို ဆက္ေပးတဲ့နည္းက စိတ္၀င္စားဘို႔ ေကာင္းတယ္။
Lifestyle ဆိုတဲ့ လူေနမႈပံုစံပါ ေျပာင္းဘို႔ လိုႏိုင္တယ္။ အပူအစပ္ ေရွာင္၊ ေကာ္ဖီ ေလ်ာ့၊ ေဆးလိပ္-အရက္ ျဖတ္ပါ။ စိတ္ဖိအားမ်ားတဲ့ အလုပ္ကေန ေျပာင္းလို႔ရရင္ ေျပာင္းပါ။ တေန႔ နာရီ၀က္ ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္ပါ။ (မယ္ဒီေတးရွင္း) လုပ္တာ ေကာင္းတယ္။ “ေလနာ ေရာဂါရွိရင္ စတုမဓူ၊ သၾကား၊ ထန္းလ်က္၊ ေဆး၊ စားတာဟာ ဥပုသ္ေစာင့္ေပမဲ့ သီလမပ်က္ဘူး။” လို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။
(ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္) ကုိ ဖိအားနဲ႔ထည့္ထားတဲ့ Carbonated beverage ေခၚတဲ့ ဘီယာ၊ ဆိုဒါ၊ (စပရင္း-၀ါးတား)၊ ကိုကာကိုလာ၊ စပရိုက္၊ (အင္နာဂ်ီ-ဒရင့္ခ္) ေတြက ေလနာအတြက္ မေကာင္းပါ။ Sodium bicarbonate (Baking powder) ေဆာ္ဒါမံႈ႔ ေသာက္ရင္ ခ်က္ခ်င္းလို သက္သာေပမဲ့ ၾကာရင္ အစာအိမ္ ေပါက္ေစႏိုင္တယ္။
ဘာေဆးမွ မရွိတံုး နာလာရင္ ေရ တခြက္-ႏွစ္ခြက္ ေသာက္လိုက္ပါ။ ႏြားနို႔ ေသာက္ပါ။ သြားေလရာ ေဆးယူသြားပါ။ ဆာရင္စားဘို႔ စားစရာတခုခု ယူသြားပါ။ ေက်ာ္တဲ့အစားေတြ ေရွာင္ပါ။ အေစ့အဆံေတြ၊ တိုဖူး၊ ပဲပုတ္၊ ပဲအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ပင္လယ္ထြက္ အသီးအႏွံေတြ၊ ဟင္းႏုႏြယ္ရြက္ေတြ တည့္ပါတယ္။ အသားမွာ red meats ကိုေလ်ာ့ျပီး၊ lean meats, cold-water fish ပိုစားပါ။ ျပဳျပင္ထားတဲ့ဆီ trans-fat ေလနာနဲ႔ မတည့္ပါ။
အစာကို နည္းနည္းခ်င္း ခဏခဏစားပါ။ စားေနက် အစားအစာေတြသာ စားတာ ေကာင္းတယ္။ အစာလမ္းက သူခ်က္လုပ္ေပးေနၾကဟာကို ပိုၾကြမ္းက်င္ပါတယ္။ အီတာလ်န္-ပီဇာ၊ ဘာဂါ-ယန္းကီး၊ ဆူရွီး-ဂ်ပန္၊ ကုလားမွန္-ရိုတီး၊ ထမင္းခ်ည္းစားတာ ဗမာ၊ တရုပ္ဟာ ေခါက္ဆြဲ။ ဘာဘဲျဖစ္ျဖစ္ စားေနၾကဘဲ ေကာင္းတယ္။
အရပ္သံုး ေဆးနည္းမွာ Basil leaves ပင္စိမ္းရြက္ကို စားခိုင္းတယ္။ ဂ်င္း (ခ်င္း)စိမ္းသည္ ေလနာ၊ ၀မ္းဗိုက္-ရင္ေခါင္းနာ တို႔ကိုႏိုင္၏လို႔ ဆိုတယ္။ တိုင္းရင္းေဆး တခုက Vitamin C ဟာ ေလနာနဲ႔ မတည့္ဘူးေရးတာ ဖတ္ရတယ္။ မဟုတ္ပါ။ ဗီတာမင္စီ 500 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္ ေသာက္ရင္၊ ေသြးယိုတာအတြက္ပါ အက်ိဳးရွိတယ္။ ခ်ယ္ရီသီး၊ ဘလူးဘယ္ရီသီးလိုဘဲ ခရမ္းခ်ဥ္သီးကလည္း အဆိပ္အေတာက္ ေျပေစပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေရွးဗမာေဆးနည္းက တမ်ိဳးဆိုတယ္။
စကားအရာမွာ နာမည္တလံုးနဲ႔ ရွိခဲ့တဲ့ “စကားေတာင္စား အမတ္” ဟာ ဘုရင္က ခရမ္းခ်ဥ္သီး စားေကာင္းတယ္ ဆိုေတာ့ အလိုက္သင့္ ေလွ်ာက္လိုက္တယ္။ မၾကာခင္ ဘုရင္မွာ ခရမ္းခ်ဥ္သီးေၾကာင့္ ေလနာထေတာ့ "မွန္လွပါ အရွင္မင္းျမတ္ရဲ႕ “ကြၽန္” မို႔ အရွင့္ အလိုကို လိုက္ၿပီး၊ တင္ရေၾကာင္းပါဘုရား။" လို႔ ေလွ်ာက္ျပန္တယ္။
ေရာဂါဘယမ်ားသည္ တခ်ိဳ႕လူေတြထက္ သတၲိေကာင္းၾကသည္။ အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြအလို မလိုက္ပါ။ “ကြၽန္” မဟုတ္ေသာ လူမ်ားသည္ သတၲိ-ဗ်တၲိ ေကာင္းၾကသည္။ ဘုရင္ဆိုးမ်ား ဗိုက္နာရင္ ဆုမြန္ေကာင္း ေတာင္းေပးၾကမည္ မဟုတ္ပါ။
Dr. တင့္ေဆြ
၁၉-၅-၂၀၁၀
အပူဓာတ္ လြန္ကဲျခင္း
Posted: 16 May 2010 08:54 PM PDT
အပူခ်ိန္ အလြန္အမင္းမ်ားတဲ့အခ်ိန္မွာ က်န္းမာေနသူမ်ားႏွင့္ မက်န္းမာသူမ်ား အတတ္ႏိုင္ဆံုး ျပဳမူက်င့္ၾကံေနထိုင္ႏိုင္ရန္ အၾကံျပဳခ်က္ တခ်ိဳ႔ျဖစ္ပါတယ္။ က်န္းမာေနသူတေယာက္ ေနထုိင္ရန္ လိုအပ္ခ်က္က အရင္ပို႔စ္က ေမးခြန္းတခုရဲ့ ေအေျဖကို ျပန္ထည့္ထားလိုက္ၿပီး အပူဓါတ္ေၾကာင့္ ျပႆနာရင္ဆိုင္ေနရသူမ်ားအတြက္ အၾကံဥာဏ္က နယူးေဆာက္ေ၀းျပည္နယ္ TAFE (Technical and Further Study) မွ ထုတ္ေ၀တဲ့ ေရွးဦးသူနာ ျပဳစုနည္းစာအုပ္ထဲက ေကာက္ႏႈတ္ေဖၚျပထားပါတယ္။ ကမာၻမွာ အေမရိကန္နဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံက အပူခ်ိန္ကို ဖါရင္ဟိုက္ဒီဂရီနဲ႔ပဲ သံုးတယ္ ဆင္တီဂရိတ္ဒီဂရီကို မသံုးဘူးဆိုတာ သိထားၿပီး ကၽြန္မကိုးကားတဲ့ စာအုပ္က ၾသစေၾကးလ်ားက ျဖစ္ေနေတာ့ ဒီဂရီကို စင္တီဂရိတ္နဲ႔ပဲ ေဖၚျပထားပါတယ္။ ျမန္မာျပည္က စာဖတ္သူေတြသိေအာင္ ျပန္တြက္ဖို႔ကလည္း တြက္ခ်က္နည္း ေမ့ေနလို႔ အပူခ်ိန္ ဆင္တီဂရိတ္ကေန ဖါရင္ဟိုက္ေျပာင္းတဲ့ ပံုေသနည္းသိသူမ်ား ေက်းဇူးျပဳၿပီး C-Box မွာျဖစ္ေစ၊ မွတ္ခ်က္မွာ ျဖစ္ေစ ေရးထားေပးဖို႔ အကူအညီေတာင္းပါတယ္။ ၿပီးေတာ့မွ ပို႔စ္ထဲမွာ ကၽြန္မ ျပန္ျဖည့္ေပးလိုက္မယ္။အပူဓါတ္လြန္ကဲမႈဒဏ္ေၾကာင့္ က်န္းမာေရး ထိခိုက္ေနသူမ်ားအတြက္ အၾကံျပဳခ်က္
အပူဓတ္လြန္ကဲျခင္းကို Hyperthermia လို႔ ေခၚၾကပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္အပူခ်ိန္ လိုအပ္တာထက္ မ်ားျပားလာျခင္းေၾကာင့္ Heat exhaustion ႏွင့္ Heat Stroke ဟူ၍ အဓိကျပႆနာ ႏွစ္မ်ိဳးကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ လူတေယာက္ရဲ့ ခႏၶာကိုယ္ သာမန္အပူခ်ိန္က ၃၆-၃၇.၅ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ျဖစ္ၿပီး Heat Exhaustion ျဖစ္ပါက အပူခ်ိန္ ၄၀ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ႏွင့္ အထက္မွာ ရွိပါတယ္။ ျပင္ထန္တဲ့ ရာသီဥတု အပူခ်ိန္ေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ပူသည့္အခ်ိန္မွာ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ မ်ားလြန္းျခင္းေၾကာင့္လည္းေကာင္း ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ Heat stroke ကေတာ့ အပူခ်ိန္လြန္ကဲျခင္း (သို႔) တျခားအေၾကာင္းတခုခုေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္အပူခ်ိန္ ရွိရာကေန ျပန္မက်ဘဲ တျဖည္းျဖည္းတက္လာၿပီး ဆက္တိုက္ အပူခ်ိန္ ျမင့္တက္လာရင္ ျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ္အပူခ်ိန္မကို ျပန္က်ေအာင္ မလုပ္ႏိုင္ပါက Heat stroke က ဦးေႏွာက္ပ်က္စီးျခင္း၊ ဘယ္ေတာ့မွ ျပန္သတိမရႏိုင္တဲ့ အထိသတိလစ္ျခင္း (coma)၊ ေနာက္ဆံုး အသက္ေသဆံုးတဲ့အထိ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ Heat exhaustion က ကေလးမ်ားႏွင့္ အသက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ား၊ ရာသီဥတုနဲ႔ မသင့္ေတာ္သင့္ အ၀တ္အစားမ်ား ၀တ္ဆင္ျခင္း၊ ပူအိုက္လြန္းေသာ ရာသီဥတုရွိျခင္းေၾကာင့္ အျဖစ္မ်ားၿပီး Heat stroke က ကိုယ္အေလးခ်ိန္ မ်ားလြန္းျခင္း၊ အရက္ကိုအလြန္အမင္း ေသာက္သံုးျခင္း၊ သက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ားႏွင့္ မသန္စြမ္းသူ၊ က်န္းမာေရး ခၽြတ္ယြင္းေနသူေတြမွာ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ျမန္မာျပည္မွာ လက္ရွိအေျခအေနမွာ အပူဓာတ္ လြန္ကဲေနတဲ့ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ အေျခအေနမွာေတာ့ ဘယ္သူမဆို ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ျဖစ္လာရင္ လူနာကို တျခားမိသားစု၀င္ေတြက ဘယ္လိုကူညီရမယ္ဆိုတာကို သိထားသင့္ပါတယ္။
Heat exhaustion
Heat exhaustion လဏၡာမ်ားကေတာ့ ကိုယ္အပူခ်ိန္ ၄၀ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ရွိျခင္း၊ အားအင္ကုန္ခမ္းၿပီး အလြန္အမင္း ေခါင္းကိုက္ျခင္၊ ပ်ိဳ႕အန္ျခင္း၊ ေရဆာၿပီး အစာအိမ္လႈပ္ရွားျခင္း (stomach cramps)၊ ေခါင္းမူးျခင္း၊ ေမ့လဲျခင္း၊ ခႏၶာကိုယ္ ဟန္ခ်က္ကို မထိန္းႏိုင္ျခင္း၊ ေခၽြးအလြန္အမင္းထြက္ျခင္းတို႔ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။
အကူအညီေပးရန္
-ေရွးဦးသူနာ ျပဳစုနည္းကုိ သိထားသူ ျဖစ္ပါက DRABC ကို မျပတ္ေစာင့္ၾကည့္ရန္
- လူနာက ပူတဲ့ေနရာမွာ ရွိေနပါက ေအးတဲ့ေနရာကို ေရႊ႔ေပးရန္
- လူနာကို လဲေလ်ာင္းေနေစရန္
-ၾကပ္တဲ့ အ၀တ္အစား၀တ္ထားသူ ျဖစ္ပါက ေျဖေလ်ာ့ေပးရန္
-ေရေအးနဲ႔ ေရပတ္တိုက္ေပးရန္၊
-ေရေအး (သို႔) အေအးအရည္တခုခုေပးရန္
-အပူမက်မခ်င္း ေရပတ္တိုက္ေပးၿပီး အနီးကပ္ေစာင့္ၾကည့္ကာ အေျခအေန မတိုးတက္လာဘဲ ပိုဆိုးလာပါက အျမန္ဆံုး ေဆးရံု၊ ေဆးခန္းပို႔ရန္လိုအပ္ပါတယ္။
Heat Stroke
Heat Stroke လကၡဏာမ်ားကေတာ့ အထက္ပါ Heat exhaustion မွာ ပါရွိတဲ့ အခ်က္မ်ားအျပင္ လူနာဟာ စိတ္ေထြျပားလာၿပီး အမူအရာ ေျပာင္းလာျခင္း၊ အျမင္မႈန္၀ါးလာျခင္း၊ ေသြးခုန္ႏႈန္း သိသိသာသာပိုျမန္လာျခင္း၊ အေရျပား ေျခာက္ေသြ႔ပူျပင္းျခင္း (ေခၽြးမထြက္ေတာ့ပါ)၊ တက္ျခင္း၊ သတိလစ္ျခင္း ခႏၶာကိုယ္အပူခ်ိန္ ၄၀ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ အထက္မွာပဲ ဆက္ရွိေျခင္း စသည့္အခ်က္မ်ားကို ေတြ႔ရမယ္။
အကူအညီေပးရန္
ခ်က္ခ်င္း၊ ေဆးရံုေဆးခန္း တင္ဖို႔လိုၿပီး ေဆးရံုေဆးခန္းနဲ႔ ဆိုင္တဲ့ Ambulance staff, သူနာျပဳ၊ ဆရာ၀န္ စတဲ့ တေယာက္ေယာက္နဲ႔ အေတြ႔ေသးခင္မွာ ေအာက္ပါအတိုင္း လိုက္နာပါ။
-ေရွးဦးသူနာ ျပဳစုနည္းကို သိပါက DRABC အတိုင္း လုပ္ပါ။
-အတတ္ႏိုင္ဆံုး ေအးတဲ့ေနရာမွာ ထားပါ။
- သတိလစ္ေနပါက Recovery position လို႔ေခၚတဲ့ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္း ေျဖာင့္ေအာင္ လည္ပင္းကို ေဘးေစာင္းထား၍ တျခမ္းေမွာက္လ်က္ အေနထားနဲ႔ ထားပါ။
- ေသြးေၾကာႀကီးမ်ား တည္ရွိရာ လည္ပင္း၊ ခ်ိဳင္းၾကားနဲ႔ ေပါင္ျခံတ၀ိုက္မွာ ေရခဲ (သို႔) ေရေအးကိုအ၀တ္ျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း အိတ္ျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း တင္ေပးပါ။
-သတိလံုး၀ ရေနေသးရင္ ေရေအး (သို႔) အေအးအရည္တခုခု တုိက္ပါ (သတိလစ္ျခင္း (သို႔) သတိရတခ်က္မရတခ်က္ ျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ မေပးရ)။
က်န္းမာေနသူမ်ားအတြက္ ကာကြယ္ရန္ အၾကံျပဳခ်က္
လူခႏၶာကိုယ္အတြင္းအျပင္၊ လူ႔ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ လူေတြ စားသံုးေနတဲ့ အစားအစာေတြမွာ ဘက္တီးရီးယားေတြ အျမဲတမ္း ရွင္သန္ေနပါတယ္။ ရာသီဥတု ပူတဲ့အခ်ိန္မွာ ဘက္တီးရီးယားပြားႏႈန္းက သာမန္အခ်ိန္ထက္ အမ်ားႀကီးျမန္ပါတယ္။ ပူတဲ့ ရာသီဥတုဒဏ္ေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္က ေခၽြးေတြအရမ္းထြက္ၿပီး ေခၽြးနဲ႔အတူ ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ ေရဓါတ္၊ သတၱဳုဓါတ္ေတြ ဆံုးရႈံုးပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေခၽြးနဲ႔အတူ ခႏၶာကိုယ္ထဲက ဘက္တီးရီးယားေတြ အဆက္မျပတ္ထြက္ေနပါတယ္။ သာမန္ အေျခအေနမွာ ကိုယ္ခံအား ေကာင္းေနလို႔ စားစရာတခုကို ဒီအတိုင္း လက္မေဆးဘဲ ေကာက္စားလိုက္လို႔ ဘာျပႆနာမွ မရွိႏိုင္ေပမဲ့ အပူမ်ားတဲ့အခ်ိန္မွာ အေရျပားကထြက္ၿပီး လက္မွာ ကပ္ေနတဲ့ ပိုးမႊားေတြက သာမန္အေျခအေနထက္ ပိုမ်ားေနတယ္၊ ၿပီးေတာ့ ေရဓါတ္နဲ႔ သတၱဳဓါတ္ေတြ ဆံုးရႈံုးထားလို႔ ကိုယ္ခံအားကလည္း နည္းေနတဲ့အခ်ိန္ျဖစ္ေတာ့ ပိုးပါသြားတဲ့ အစားအစာဟာ ေရာဂါ အမ်ိဳးမ်ိဳးရဖို႔ သိပ္ကိုလြယ္ပါတယ္။ ၀မ္းေလွ်ာ၊ ၀မ္းကိုက္ ပ်ိဳ႔အန္တာေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ အဲဒီကတဆင့္ ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ ေရနဲ႔ သတၱဳဓါတ္ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္မႈအား လံုး၀က်ဆင္းလို႔ ကိုယ္အပူအခ်ိန္ကို ပံုမွန္အတိုင္း မထိန္းႏိုင္ဘဲ ေအးလြန္းျခင္း၊ ပူလြန္းျခင္း ျဖစ္ကာ အသက္ဆံုးရႈံးေစႏိုင္တဲ့အထိ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပူလြန္းတဲ့အခ်ိန္မွာ အစာေရစာကို လံုေလာက္မွ်တေအာင္ စားသံုးၿပီး တကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္းမႈ ရွိဖို႔ အထူးလိုအပ္ပါတယ္။ အစာေရစာ လံုေလာကမွ်တဖို႔ ဆိုတဲ့ေနရာမွာ ပံုမွန္က်န္းမာေရးကို ထိန္းသိမ္းတဲ့ အာဟာရနဲ႔ သတၱဳဓါတ္မ်ား မခ်ိဳ႕တဲ့ေစရန္ႏွင့္ ေရဓါတ္မခန္းေျခာက္ေစရန္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ႏွင့္ ေရကို မ်ားမ်ားေသာက္ေပးဖို႔ အထူးလိုအပ္ပါတယ္။ (အရင္ပို႔စ္က ေမးခြန္းတခုရဲ့ အေျဖကို အနည္းငယ္ ျဖည့္စြက္ထားပါတယ္)။ ေဒါက္တာ ဇိ၀ကရဲ့ ေရအက်ိဳး ၁၀ ပါးကိုလည္း ဒီေနရာမွာ သြးဖတ္ၿပီး လိုက္နာက်င့္သံုးပါက အပူဓါတ္လြန္ကဲျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္လာႏိုင္သည့္ ဆက္ပြားအႏၱရယ္မ်ားကို တစိတ္တေဒသ ကာကြယ္ႏိုင္ေၾကာင္း အၾကံျပဳပါတယ္။
ျမန္မာျပည္သူမ်ားအားလံုး အပူလြန္ကဲျခင္းႏွင့္ ေရရွားပါးျခင္းမွ အျမန္ဆံုးလြန္ေျမာက္ႏိုင္ပါေစ။
(ဘီ)ပိုး
(ဘီ)ပိုးဆိုတာ Hepatitis B virus (HBV) ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးကို ေခၚၾကတာပါ။ သူ႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ရတဲ့ Hepatitis B ဟာ အျဖစ္မ်ားတဲ့ အသည္း ကူးစက္ေရာဂါ အျပင္းစား ျဖစ္တယ္။ သမိုင္းေၾကာင္းပါ ေျပာရရင္ သီေပါမင္း ပါေတာ္မူတဲ့ ၁၈၈၅ ခုႏွစ္ကစျပီး ကပ္ေရာဂါ အသြင္ စျဖစ္ခဲ့ပါသတဲ့။ ပိုးက ေသြးထဲကို တစ္နည္းနည္းနဲ႔ ေရာက္လာျပီး ကိုယ္ထဲက အရည္ေတြထဲထိ ၀င္လာတာ ျဖစ္တယ္။ တစ္ကမၻာလံုးဆိုရင္ ၃ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္ရွိႏိုင္တယ္။ အဲဒီထဲက ၇ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္က နာတာရွည္ အဆင့္ ရွိႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ “ႏူရာ ၀ဲစြဲ” ဆိုသလို ဆင္းရဲၾကတဲ့ အာရွ၊ အာဖရိကနဲ႔ ေတာင္အေမရိကမွာ ပိုျဖစ္ေနပါတယ္။ဘယ္လိုလုပ္ ကူးပါသလဲ ေမးရင္ AIDS နဲ႔ အတူတူပါဘဲ။ ေသြးသြင္းတာ၊ ေသြး-ေသြးခ်င္းထိတာ (ေသြးကိုကိုင္ရင္ Latex or plastic လက္အိတ္ မသံုးတာ)၊ ပိုးသန္႔ မထားတဲ့ ေဆးထိုးအပ္သံုးတာ၊ အကာကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံတာ (ကြန္ဒြန္ မသံုးတာ)၊ ေရာဂါရွိတဲ့ မိခင္ကေန ေမြးလာတဲ့ ကေလးဆီ ကူးတာေတြ ျဖစ္တယ္။ သတိထား ေစခ်င္တာက ေသြးသာ မဟုတ္ဘဲ၊ ကိုယ္မွာရွိတဲ့ အရည္ေတြထဲမွာလဲ ပိုးရွိေနမွာမို႔ လိင္ဆက္ဆံတာနဲ႔ ကူးရတာ ျဖစ္ပါတယ္။
အေသးစိတ္ေျပာရရင္ နားကပ္ လဲ၀တ္တာ၊ ႏုတ္ခမ္းေမႊးရိတ္တဲ့ဒါး၊ သြားတိုက္တံ၊ လက္သဲညွပ္ တြဲသံုးတာ၊ ဆံပင္ညွပ္ဆိုင္၊ အလွျပင္ဆိုင္က တစ္ခါသံုးဒါး မသံုးရင္လဲ ကူးႏိုင္တယ္။ ဆြဲေဆာင္မႈ ရွိခ်င္လြန္းလို႔ (တက္တူး) အရုပ္ ထိုးသူေတြ၊ ဟိုေနရာ ဒီေနရာ ကြင္းတပ္သူေတြ အႏၲရာယ္ကို ျမင္ေစခ်င္ပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ အစိုးရိမ္ မလြန္ပါနဲ႔။ ပိုးရွိေနသူက ခ်က္ျပဳတ္တာ စားမိလို႔ မကူးပါ။ လက္တြဲ လမ္းေလ်ာက္လဲ မကူးပါ၊ ႏွာေျခ၊ ေခ်ာင္ဆိုးတာနဲ႔ မကူးပါ။ တစ္အိမ္တည္း အတူေနရံုနဲ႔လဲ မကူးပါခင္ဗ်ား။
ဒီပိုး ၀င္လာရင္ တျခားပိုးေတြ ၀င္လာတဲ့အခါ လုပ္သလို ခႏၶာကိုယ္က ခံျပီး တိုက္ထုတ္ပါတယ္။ ကိုယ္က ႏိုင္ရင္ ျပီးျပီး ေပ်ာက္ေပ်ာက္ ျဖစ္သြားေရာ။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ (အင္တီေဘာ္ဒီ) လို႔ေခၚတဲ့ ခံႏိုင္စြမ္း (နားလည္ လြယ္ေအာင္ ေျပာရရင္ အတြင္းအား ေပါ့ဗ်ာ) ရလာလို႔ပါ။ ေနာက္ထပ္ (ဘီ)ပိုး ၀င္လာတဲ့အခါ ဒီခံႏိုင္စြမ္းကေန ျပန္တိုက္ ပစ္ပါမယ္။
၀တၳဳ ဇာတ္ေၾကာင္း ေရးသလို တက္လိုက္ က်လိုက္ ေျပာျပရေတာ့မွာဘဲ။ ၆ လၾကာလို႔ မႏိုင္ရင္ေတာ့ နာတာရွည္ အသည္း ေရာဂါ ျဖစ္ပါျပီ။ စိတ္သက္သာရဖို႔ တစ္ခုကေတာ့ ၉၀% ေသာ က်န္းမာတဲ့ လူၾကီးေတြဟာ နာတာရွည္ ျဖစ္မသြားၾကပါဘူး။ ကေလးေတြက ကံမေကာင္းၾကပါ။ ငယ္ေလ မခံႏိုင္ေလ၊ သိပ္ငယ္လို႔ကေတာ့ ၉၀% မခံႏိုင္ၾကပါ။ နာတာရွည္ ျဖစ္တိုင္းလဲ လူက လူေကာင္းလို အၾကာၾကီး ေနႏိုင္ပါတယ္။ ေနႏိုင္တယ္ဆိုျပီး ေပါ့လို႔ေတာ့ မရပါ။ ေရာဂါ လကၡဏာသာ မရွိတာ၊ ပိုးက အသည္းကို တစစနဲ႔ ဖ်က္ဆီးေနပါျပီ။
သူ႔ေၾကာင့္ အသည္းေျခာက္ေရာဂါ၊ ဒါမွမဟုတ္ အသည္း ကင္ဆာ ဆက္ျဖစ္တတ္လို႔ ဆိုးလြန္းပါတယ္။ အသည္းက လိုသေလာက္ မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ခ်ိန္ ေရာက္ရင္ေတာ့ ေသရေတာ့မွာပါ။
အသည္းဆိုတာ အေတာ္ အလုပ္လုပ္တဲ့ အဂၤါ ျဖစ္ပါတယ္။ စားလိုက္တဲ့ အစာထဲက အဆီ နဲ႔ ဆီေတြကို အစာေျခ ေပးတယ္။ ဒီလို လုပ္ႏိုင္ဖို႔ (ဘိုင္းလ္) အစာေျခ အရည္ ထုတ္ေပးတယ္။ စိမ္းစိမ္း၊ နက္နက္၊ ခါးခါး အရည္ကို ေျပာတာပါ။ တစ္ေန႔တာ ရတာနဲ႔ သံုးတာထဲက ပိုတဲ့ အား(အင္နာဂ်ီ)ကို သိုေလွာင္ ေပးထားတယ္။ အဆိပ္ အေတာက္ ပါလာရင္လဲ ဖယ္ရွားေပးတယ္။ ေနာက္ျပီး (ကိုလက္စတီေရာ)၊ ေသြးခဲ ေစတဲ့ ပစၥည္း၊ ပရိုတင္းေတြကို သူကေန ထုတ္လုပ္ေပး ပါေသးတယ္။ ဒီလို မ်ားလြန္းတဲ့ အလုပ္ေတြ ၂ ရက္ေလာက္ အလုပ္ မလုပ္ေတာ့ရင္ လူဟာ ေသရေတာ့မွာပါ။ ဇာတ္နာျပီ ေပါ့ဗ်ာ။
(ဘီ)ပိုး စ၀င္လာခ်ိန္မွာ တုပ္ေကြးလိုဘဲ နဲနဲဖ်ား၊ ကိုက္ခဲ၊ အစာမစားခ်င္ ဆိုတာေလာက္သာ ခံစားရပါတယ္။ ရွာရွားပါးပါး ဆိုပါစို႔ ၁% ေလာက္သာ မ်က္စိ၀ါ၊ ဆီး၀ါ၊ အန္ခ်င္ ဆိုတဲ့ ခပ္ျပင္းျပင္း ခံစားရတတ္ပါတယ္။ သတိထားရေတာ့မဲ့ နာတာရွည္အဆင့္ ေရာက္ရင္ ေစာေစာက ကၡဏာေတြ မရွိေတာ့ပါ။ မေပါ့ပါနဲ႔။
ေသြးစစ္ရင္ အေျဖ ၃ မ်ိဳးထြက္ႏိုင္ပါတယ္။
HBsAb ေတြ႔ရင္ ဒီလူ ကံေကာင္းတယ္။ ခံႏိုင္အားရွိေနျပီ။ သူမ်ားကိုလဲ မကူး၊ ကာကြယ္ေဆးလဲ မလိုဘူး။
HBsAg ေတြ႔ရင္ ေသြးထဲမွာ ပိုးရွိေနျပီ။ ၆ လၾကာရင္ တခါထပ္စစ္ပါ။ ေရာဂါျပီးသြားတာ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။
HBcAb ေတြ႔တယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ကူးစက္ခံေနရျပီမို႔ အသဲအထူးကုဆရာ၀န္နဲ႔ တိုင္ပင္ရပါေတာ့မယ္။
ဆရာ၀န္ဆီ ေရာက္ျပန္ေတာ့ တခ်ိဳ႕က ေဆးကုေပးဖို႔ မလိုပါ။ ၆ လ တစ္ခါ ၁ ႏွစ္တစ္ခါ ျပန္ျပပါ။ ရိုးရိုးသားသား ေျပာရရင္ ေပ်ာက္သြားေအာင္ ကုတဲ့ေဆး မရွိေသးပါ။ ဆရာ၀န္က အနားခိုင္းပါမယ္။ အစာ ေကာင္းေကာင္း စားခိုင္းမယ္။ ေရမ်ားမ်ား ေသာက္ခိုင္းမယ္။ ေဆးလိပ္၊ အရက္ျဖတ္ခိုင္းမယ္။ တျခား ေနမေကာင္းထိုင္မသာ ျဖစ္ရင္ ေသာက္ရမဲ့ ေဆးကို ကြ်မ္းက်င္တဲ့ ဆရာ၀န္နဲ႔ တိုင္ပင္ျပီးမွ ေသာက္ဖို႔ သင့္ပါတယ္။ သိတဲ့အတိုင္း ေဆးမွန္သမွ် တိုင္းရင္းေဆး ျဖစ္ျဖစ္ မေကာင္းက်ိဳး ဆိုတာ ရွိတယ္။ မေကာင္းတာ မွန္သမွ် ေျခဖ်က္ေပးမဲ့ အသည္းက မေကာင္းဘူး မဟုတ္ပါလား။
(ေအ) ကာကြယ္ေဆး ထိုင္းခိုင္းခ်င္ ခိုင္းပါလိမ့္မယ္။ (ေအ)ေရာ (ဘီ)ပါ ေရာထားတဲ့ ကာကြယ္ေဆး (Twinrix) လဲ ရွိေနပါျပီ။ အရက္က လြဲလို႔ အထူး ေရွာင္ရန္ ေဆာင္ရန္ မရွိပါ။ အာဟာရ ျပည့္ျပီး မွ်တတဲ့ အစာ ေကာင္းေကာင္း စားသင့္ပါတယ္။ အဆီ နည္းရင္ ပိုေကာင္းပါတယ္။ အဆီခ်က္မဲ့ စက္က ပ်က္ေနတယ္ မဟုတ္လား။
(ဘီ)ပိုးဟာ HIV ထက္ အဆ ၁၀၀ ပိုျပီး ကူးစက္တတ္လို႔ သိထားရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကာကြယ္ေဆးကို အားကိုးၾကပါ။ ကာကြယ္ေဆးကို ၃ ၾကိမ္ ၃ ခါတိတိ ထိုးရပါမယ္။ ပထမ တစ္ခါ ထိုးျပီး ေနာက္ ၁ လမွာ ဒုတိယ၊ ေနာက္ ၅ လ မွာ တတိယ။
ေမြးစကေန အသက္ ၁၈ ႏွစ္ ေအာက္ေတြကို ကာကြယ္ေဆး ေသခ်ာေပါက္ ထိုးေပးသင့္ပါတယ္။ လူၾကီးေတြထဲက ဆိုရင္ ေဆးရံု-ေဆးခန္းမွာ အလုပ္လုပ္သူေတြ၊ ေထာင္မွာ အလုပ္လုပ္သူနဲ႔ ေထာင္က်သူေတြ၊ မူးယစ္ထိုးေဆး သံုးသူေတြ၊ လိင္တူ ဆက္ဆံသူေတြ၊ က်ား-မ ဆက္ဆံဘက္မ်ားသူေတြ၊ ခႏၶာကုိယ္ရင္းျပီး လုပ္ကိုင္ရသူေတြ၊ မိသားစုအတူေနထဲက တစ္ေယာက္ ေယာက္မွာ ပိုးရွိေနရင္၊ ကာကြယ္ေဆး ထိုးေပးသင့္ပါတယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ မိခင္က ပိုးရွိေနရင္ ကေလးကို ေမြးျပီးျပီးခ်င္း ကာကြယ္ေဆးနဲ႔ HBIG ဆိုတဲ့ေဆး ထိုးပါေလ။ ပိုး၀င္ျပီး သူမ်ားကေတာ့ ကာကြယ္ေဆး မလိုေတာ့ပါ။ မထူးလို႔ပါ။
(ဘီ)ပိုး ရွိသူကို ေဆးေပးတာဟာ အသည္းေျခာက္တာနဲ႔ ကင္ဆာ အဆင့္ ေရာက္မသြားဖို႔သာ ရည္ရြယ္ႏိုင္တာပါ။ WHO အဆို အရေတာ့ Interferon နဲ႔ Anti-viral Agents ေဆးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးေစ်းကေတာ့ ေခါင္ခိုက္ေနဆဲပါ။
ကင္ဆာကေတာ့ ေရာဂါနာမည္ တပ္ျပီး ၆ လ ထက္ အသက္ မရွည္ပါ။ အသည္း ေျခာက္တာဆိုရင္ေတာ့ ေနာက္ဆံုး ဆရာန္မ်ား လုပ္ေပးႏိုင္တာက Liver transplantation အသည္း အစားထိုး ေပးတာပါဘဲ။ သိတဲ့အတိုင္း ဒီအဆင့္ဟာ အင္မတန္ ကရိကထမ်ား၊ ေငြကုန္ေၾကးက်မ်ား၊ ရာသက္ပန္ လူနာၾကီးဘ၀ကို ေရာက္သြားရတာမ်ိဳးပါ။
အသည္း ေကာင္းၾကပါေစ။
Dr. တင့္ေဆြ
၂၇-၈-၀၉
တိတိက်က် သုေတသန ႏွင့္ အႏွစ္ႏွစ္အလလ ကုိယ္ေတြ႔မ်ား
Posted: 08 May 2010 06:40 PM PDT
“ကုိယ္ေတြ႔” ဆိုတာ လူတိုင္းမွာရွိတယ္။ ကုိယ္တိုင္ ေတြ႔ၾကံဳခံစားတာ ေရးရင္ Memoirs ကုိယ္ေရး အတၳဳပၸတၱိ ေခၚတယ္။ တကယ့္ အျဖစ္အပ်က္မ်ဳိးကို အေျခခံတဲ့ Based on real story စာအုပ္-ရုပ္ရွင္ေတြလဲ အမ်ားၾကီး။ ကုိယ္တိုင္ ေတြ႔ပါတယ္-ျမင္ပါတယ္လို႔ Witness ကေန တရာရံုးမွာ သက္ေသထြက္တာမ်ိဳး။ ခရစ္ယာန္ဘာသာမွာ Testimony လုပ္တာမ်ိဳး။ ဒါေတြက တဦးခ်င္းစီရဲ႕ ကုိယ္ေတြ႔ သက္သက္ပါ။ “ဟုတ္တယ္-မွန္တယ္” ဆိုတာကို က်မ္းက်ိန္တာတို႔၊ လက္၀ါးကပ္တိုင္တို႔နဲ႔ “မဟုတ္ရင္ေတာ့လား” ဆိုတာျပီး၊ “အမွန္ခိုင္းတာမ်ိဳး” ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ပညာနယ္ပယ္တခုမွာ “ေဆးကုတာ” ဆိုပါစို႔ ႕႕႕ ပညာရပ္က သိပၸံျဖစ္တာမို႔ စမ္းသပ္မႈေတြ၊ သီအိုရီေတြ၊ အကိုးအကား၊ သုေတသန စတာေတြက အေျခခံလဲ ျဖစ္တယ္၊ မွန္-မမွန္ရဲ႕ “ေပတံ” လဲ ျဖစ္တယ္။ ေနာက္တမ်ိဳးကေတာ့ အႏွစ္ႏွစ္ အလလက ကုိယ္တိုင္ ေတြ႔ရ-ၾကံဳရတာေတြ။ တေယာက္ထဲကေန အမ်ားၾကီးကို ေတြ႔လာတာမ်ိဳးပါ။ က်မ္းမတိုက္ဘဲ ေရးၾက-ေျပာၾကတယ္။ လက္မခံလဲ ေဗြမယူတာမ်ိဳး။
သုေတသနေပမဲ့ ေဗြယူခ်င္စရာေတြ ရွိတယ္။ ေရွ႕ေနာက္ မညီတာ မၾကာခဏ ေတြ႔ရတတ္တယ္။ ဆိုပါစို႔ တေလာက “ငရုပ္သီး စားရင္ (ကယ္လိုရီ) သံုးျပစ္တာမို႔ အေလးခ်ိန္ ေလ်ာ့ေစတယ္” တဲ့။ ေနာက္ တဖက္ကေန ၾကည့္ရင္ အစပ္တို႔ ဟင္းခပ္ အေမႊးအၾကိဳင္တို႔မွာ အာဟာရတန္ဘိုးဆိုတာ မည္ကာမတၲသာ ပါေပမဲ့၊ သူ႔အစြမ္းက စားခ်င္စိတ္ကို ဆြေပး-ျခဴေပးႏိုင္လို႔ စား၀င္ေစတယ္။ စားေတာ့ ၀တာေပါ့။ ဘာကို ယူမလဲ။ အစပ္မပါရင္ စားမ၀င္သူေတြ အမ်ားၾကီးထဲ ကြ်န္ေတာ္လည္း ပါတယ္။ ခရီးက သြားရဖန္မ်ားေတာ့ ေနရာေဒသေတြ အေၾကာင္း ေနာေက်ေနလို႔ ဥေရာပ ဘယ္ေနရာ သြားသြား ငရုပ္သီးကို ငါးေျခာက္နဲ႔ ျဖစ္ျဖစ္၊ ငါးပိနဲ႔ ျဖစ္ျဖစ္ ေက်ာ္ေလွာ္ ယူသြားမွ စားရတာ တင္းတိမ္တယ္။
Social Science မွာ ပညာရွင္ေတြကေန ဂဃနဏ ေလ့လာျပီး၊ သီအိုရီ ျဖစ္ျဖစ္၊ ေကာက္ခ်က္ဆြဲတာျဖစ္ျဖစ္ လုပ္တယ္။ ပါေမာကၡတဦးကေန အဲလိုလုပ္ျပီး၊ ေရးလိုက္တာဟာ အျမဲတန္း မမွန္ႏိုင္ဘူး။ မွားသြားရင္ ေနာက္တခါ ဂဃနဏ ေလ့လာျပန္ျပီးသကာလ၊ စာတအုပ္ ထပ္ထုတ္ႏိုင္တယ္။ ႏိုင္ငံေရးသမားတဦးဟာ တခါ လြဲသြားရင္ “ေျမာင္းထဲ ေရာက္သြားျပီ” လို႔ ေျပာတတ္ၾကတယ္။ သိပၸံမွာေတာ့ (ဒါ၀င္) တို႔ (နယူတန္) တို႔ကို လွန္ဘို႔ မလြယ္ေသးဘူး။
ေဆးပညာကိုဘဲ ဆက္ပါမယ္။ “တေနရာနဲ႔ တေနရာ ဘယ္ဟာမွ မတူပါလား” ဆိုတာ ေျပာခ်င္တယ္။ ဗမာျပည္မွာ ဘာေတြ ေပါလဲ။ ေျမြ ေပါတယ္။ ငွက္ဖ်ား မ်ားတယ္။ ဘာေတြ ရွားလဲ ေဆးေကာင္း ရွားတယ္။ စားေကာင္း ေသာက္ဘြယ္ ၀ယ္ႏိုင္သူ မမ်ားဘူး။ တျခား တိုင္းျပည္ေတြမွာ ဗမာေျမြ မရွိလို႔၊ ေျမြေဆးကို ဗမာျပည္မွာ ထုတ္မွ ထိေရာက္ပါတယ္။ သူမ်ားဆီမွာ 3D computer graphics လုပ္ေနၾကခ်ိန္၊ ကြ်န္ေတာ္တို႔ဆီမွာ ရွိတဲ့ 3D ဆိုတာက (TB, Malaria, HIV-AIDS) ေရာဂါၾကီး သံုးမ်ိဳး။ အသံထြက္ဘဲ တူတယ္။ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြမွာ ဆရာ၀န္ေတြကို TB အေၾကာင္း သိပ္သင္မေပး ၾကေတာ့ဘူးတဲ့။ ျမန္မာျပည္က ေဆးေက်ာင္းသားမ်ား သိပ္ကံေကာင္းၾကပါလား။
အညာေဒသရဲ႕ တျခမ္း၊ ခ်င္းတြင္းျမစ္၀ွမ္းမွာ တာ၀န္က်ခဲ့တာ မ်ားလို႔ ဒီေဒသမွာ ဘာေတြ ေပါျပီး၊ ဘာေတြ ရွားလဲ ေကာင္းေကာင္း သိတယ္။ လက္လွမ္း မေ၀းတဲ့ အညာဧရာ၀တီေဘးက အေျခအေနလဲ တီးမိ ေခါက္မိပါေသးတယ္။ ခုေတာ့ ျမန္မာျပည္ အေနာက္ျခမ္းနဲ႔ ေျမာက္ျခမ္းက လာတဲ့လူေတြနဲ႔ အတူေနရ၊ ေဆးကုေပးရ လုပ္ရျပန္ေတာ့ အသိသစ္ေတြ တိုးလို႔လာ ျပန္တယ္။ ေရာဂါေတြ၊ ေ၀ဒနာေတြ။ ျဖစ္ေနၾကတာေတြ နဲ႔ ျဖစ္အံုးမွာေတြ။
လူေတြကို ရေစတဲ့ ေရာဂါဘယေတြကလဲ ေနရာမတူရင္ ကြဲျပားၾကတာဘဲ။ ကံ နဲ႔ စိတ္ ကို အသာထား၊ ဥတု နဲ႔ အာဟာရမွာ ကြာျခားသြားၾကလို႔ဘဲ။ ေရာဂါပိုး အမ်ိဳးမ်ိဳးေတြကလဲ လူနဲ႔ သိပ္တူၾကတာ။ ေရၾကည္ရာ ျမက္ႏုရာ သိပ္ရွာတတ္ၾကတာကလား။ မတူတာက ပိုးေတြ၊ အေကာင္ေတြဟာ လူေတြလို ဗီဇာမလိုဘဲ ဟိုႏိုင္ငံ၊ ဒီႏိုင္ငံကို ကူးခြင့္ ရွိတယ္။ ဒီျပည္-ျပည္နယ္ေတြက စကားမတတ္လဲ စားဘို႔ ေသာက္ဘို႔ မခက္ဘူး။ ယဥ္ေက်းမႈ မတူတာ အပထား၊ ေတြ႔တဲ့သူနဲ႔ ညားလို႔ရတယ္။ ဘာသာေရး ေဘးခ်ိတ္။ ဥပုသ္၊ တနဂၤေႏြ၊ ေသာၾကာ ဘာမွလိုတာ မဟုတ္ပါ။
ဒါ့ေၾကာင့္ ေျမပံုမွာ ႏိုင္ငံရယ္၊ တိုင္းရယ္၊ ျပည္နယ္ရယ္၊ ေနာက္ဆိုရင္ ကိုယ္ပိုင္ဆိုလား သူပိုင္ဆိုလား၊ ဘာေတြ ဘယ္လိုခြဲခြဲ၊ ေရာဂါ-ေ၀ဒနာေတြကိုေတာ့ အမိန္႔အာဏာနဲ႔ ဖိႏွိပ္-တားျမစ္ဖို႔ ခက္ပါတယ္။ စစ္္ကုိင္းတိုင္း၊ မႏၱေလးတိုင္း၊ မေကြးတိုင္းမွာရွိတဲ့ က်န္းမာေရး ျပႆနာေတြလည္း ခ်င္းျပည္နယ္၊ ကခ်င္ျပည္နယ္၊ ရခိုင္ျပည္နယ္ နဲ႔ နာဂေတာင္တန္းက လူေတြမွာ ရွိၾကတယ္။ ေသြးအား၊ ဗီတာမင္ နည္းတာေတြ တူတယ္။ စိတ္ေသာကေတြ တူတယ္။ လိင္ကေန ကူးစက္ေရာဂါေတြ တူတယ္။ ၀မ္းေလ်ာ-၀မ္းပ်က္ တူတယ္။ မတူတာေတြလည္း ရွိပါေသးတယ္။
သူတို႔ဆီမွာ အဆိပ္ပါတဲ့ေျမြ မရွိဘူး။ ေမြးစကေလး ေမးခိုင္ေရာဂါ၊ အရင္က မၾကာမၾကာ ေတြ႔ခဲ့တယ္။ ဒုကၡသည္ ေဆးခန္းမွာ လာေမြးတာ အခုထိ ကေလး ၁၂၇ ေယာက္၊ တျခားေမြးခန္း ေဆးခန္းေတြ သြားေမြးတာလည္း မနည္းဘူး။ ေမးခိုင္တဲ့ကေလး တေရြးသားမွ မေတြ႔ပါ။ ကေလးဖြါးျပီး၊ သားဦးဆိုရင္ မေအမွာ ႏို႔နာ ေပါက္တာ ၃ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္ေလာက္အထိကို ကုေပးခဲ့ရတာ။ အခု အားလံုးေပါင္း ၃ ေယာက္ထက္ ပိုမေတြ႔ေသးဘူး။ ျပည္နယ္က လာသူေတြ အေတာ္ေကာင္းပံုရတယ္။ “ကံ” ေျပာတာ။ “မိခင္-ကေလး ေစာင့္ေရွာက္ေရး” ေတာ့ မသိပါ။
အထဲတံုးက Hydrocele မုတၲ နဲ႔ Hernia အူက် ဆိုတာ ေပါသလား မေမးနဲ႔။ ဆရာ၀န္ျဖစ္စေတြ လက္ေတြ႔ သင္ဘို႔ အေကာင္းဆံုး ေရာဂါေတြဘဲ။ မံုရြာ၊ မႏၲေလး၊ စစ္ကိုင္းမွာ အစာအိမ္ေပါက္တာ ခဏခဏ ခြဲေပးရတယ္။ အခု ရွာမွရွား။ အူအတက္လည္း အထဲမွာ မ်ားေပမဲ့ အခု ၂ ေယာက္စ၊ ၃ ေယာက္စသာ ရွိတယ္။ ေယာက္်ားေလး ငယ္ငယ္ေတြ ဆီးအိမ္မွာ ေက်ာက္တည္တာ ငါန္းဇြန္-ျမိဳ႕သာ-ပုလဲမွာ အေတာ္မ်ားတယ္။ ဒီေရာက္ေတာ့ တခါမွ မလာေသးဘူး။ ကေလးေတြမွာ ပန္းငံုတာ Phimosis ၾက ပိုမ်ားတယ္။ TB ကေတာ့ တိုင္းျပည္က ထြက္ေျပးလာလည္း မသက္သာပါ။ အထဲကေန ပါလာတာေရာ။ အသစ္ကူးခံရတာေရာ။ ဘီပိုး၊ စီပိုး၊ HIV ဘယ္ဆီမွာ ျဖစ္ျဖစ္ (အာရွတိုက္မွာ) အတူတူပါ။
သုေတသနေတြကို ျပန္ေကာက္ပါရေစ။
“ဗီတာမင္ B သည္ ႏွလံုးေရာဂါကို သက္သာေစသည္။”
“ဗီတာမင္ E သည္ အရက္မေသာက္သူမ်ားတြင္ျဖစ္ေသာ အသဲအဆီမ်ားေရာဂါ ကုသရန္ အလားအလာေကာင္း။”
“ကုိယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ ဗီတာမင္ D မ်ားမ်ားေပးျခင္းျဖင့္ အခ်ိန္ေစာ ေမြးျခင္းမွ တားဆီးႏိုင္။”
“ပန္းနာရွိသည့္ကေလးမ်ား ဗီတာမင္ D နည္းျခင္းႏွင့္ ဆက္စပ္ေနသည္။”
“ဗီတာမင္ D သည္ ခုခံအားေၾကာင့္ျဖစ္ရသည့္ ေရာဂါမ်ားအတြက္လည္း ေကာင္းသည္။”
ဗီတာမင္ေတြကို အျမဲအေကာင္းေတြခ်ည္းလို႔ ထင္ၾက၊ သတ္မွတ္ၾတတယ္။ A မ်ားသြားရင္ေတာ့ မေကာင္းျပန္ဘူး။ C ကို မ်ားမ်ား ေပးတာ ဘာမွ မျဖစ္ဘူးလို႔ အစဥ္တစိုက္ နားလည္ထားရာကေန တေန႔ကဘဲ “ဗီတာမင္ C ႏွင့္ E မ်ားစြာ ေပးျခင္းသည္ ကင္ဆာ ျဖစ္ေစႏိုင္။” လို႔ သုေတသနတခု ထြက္လာျပန္တယ္။
“ေကာက္ခ်က္ကို ခုန္ခ်သလို ဒေရာေသာပါး မလုပ္အပ္ဘူး။” လို႔ ဆိုပါတယ္။ အထူးျပဳ ေလ့လာသူေတြက လြဲရင္ သုေတသန ေတြကို ေခါင္းစဥ္သာ ဖတ္ျပီး၊ မွတ္ယူၾကတာမ်ားတယ္။ သတင္းသမားေတြဆိုတာက ဖတ္တဲ့လူကို ဖမ္းစားဘို႔သာ အဓိကမို႔ မ်က္လံုးက်ယ္၊ ပါးစပ္ဟေစေအာင္သာ သုေတသနသတင္းကိုပါ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ဆြဲေဆာင္ တတ္ၾကတယ္။ စာတမ္းတခုလံုး မဖတ္ရင္ တခါတေလ သုေတသန ဆိုလိုခ်က္ ပ်က္ေရာ။
ခ်ဳပ္လိုက္ရင္ “မ်ား-မ်ားလာတဲ့ အေတြ႔အၾကံဳေတြကိုလည္း အားကိုးပါ။ သုေတသန ဆိုတိုင္းလည္း ကိုင္းရိႈင္းဘို႔ ဆႏၵမေစာပါနဲ႔။” သုေတသနေတြကိုလည္း သတင္းေရာင္းစားတာထက္မက အေလးအနက္ ေလ့လာရပါမယ္။
Dr. တင့္ေဆြ
၉-၅-၂၀၁၀
အထူ နဲ႔ အပါး၊ အဆုပ္ နဲ႔ ေက်ာက္ကပ္
Posted: 12 May 2010 02:52 AM PDT
ဒါေပမဲ့ ကိုယ္၀န္-ေရျမြာ အိတ္ဟာ မထူေပမဲ့ သေႏၶ သားကို လံု ေအာင္ဖံုးျပီး၊ ေကာင္း ေကာင္း ကာကြယ္ ႏိုင္တယ္။ ပါးတယ္ ဆိုတိုင္း အားနည္းခ်က္ မဟုတ္ သလို၊ ထူတိုင္းလဲ အားသာ ခ်က္ ဟုတ္ခ်င္မွ ဟုတ္ မည္။ “သိပ္ထူတဲ့ေကာင္” ဆိုတာ ႏွိမ္ေျပာခံရ တာ ပါ။ တံတိုင္းထူၾကီးေတြ၊ နံရံျမင့္ၾကီးေတြေဆာက္တဲ့ အေလ့က ေရွးက်သြားပါျပီ။
လူေတြလုပ္တဲ့ နံရံေတြဟာ လံုေအာင္သာ လုပ္ေပးတယ္။ ဒါေတာင္ ကိုယ့္ကုိယ္ကို (ဗြီအိုင္ပီ) လုပ္သူ ေတြဟာ တံတိုင္းေပၚမွာ ပုလင္းကြဲေတြပါ စိုက္ထားရေသးတာ။ (ဆူပါ-ဗြီအိုင္ပီ) ေနရာေတြၾက ပုလင္းကြဲနဲ႔ မရလို႔၊ ဓါတ္ၾကိဳးေတြ တပ္ထားရေသးတယ္။ လွ်ပ္စစ္၀ိုင္ယာ ၀င္းထရံ Electric fences ဟာ (မာ့ခ္တြိန္း) ေရးခဲ့တဲ့ “အာသာဘုရင္ၾကီး ေရွ႕ေမွာက္ ေရာက္ရေသာ ယန္းကီး တေယာက္” ၀တၲဳထဲမွာ ပါခဲ့တာမို႔ ႏွစ္ ၁၀၀ ေက်ာ္သြားျပီ။
လူမွာေတာ့ အဖံုးအကာေတြက လံုျခံဳေအာင္ ဖံုးအုပ္ေပးတဲ့ျပင္၊ သဏၭာန္ေပၚေအာင္လဲ ေဖၚေဆာင္ေပး တယ္။ လိုအပ္ရင္ သင့္တာေတြ ၀င္-ထြက္ေစအာင္ဆိုတဲ့ ရႈတ္ေထြးတဲ့ တာ၀န္ကိုပါ လုပ္ႏိုင္ေသးတယ္။ ေမြးကတည္းကေန ေသတဲ့အထိ ရွဴလိုက္တဲ့ေလကို သန္႔သြားေအာင္လုပ္ေပးတဲ့ အလုပ္ကို အဆုပ္ထဲက အင္မတန္ ပါးလႊာျပီး၊ Alveoli ေခၚတဲ့ ေလအိပ္ေလးေပါင္း သန္း ၃၀၀ ကေန လုပ္ေပးတယ္။ Gas exchange “ေလလဲလွယ္ေရးဌာန” ေပါ့။ ႏွစ္လမ္းသြား တာ၀န္ယူပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘယ္ေလာက္ ပါးသလဲ ဆိုရင္ (မိုက္ခေရာင္) ၂၀၀-၃၀၀ သာ အထူရွိတယ္။ (မိုက္ခေရာင္) ဆိုတာ ၁ မီတာရဲ႕ ၁ သန္းပံု ၁ ပံု ေျပာတာ။ စကားမွာ “အေတာ္ပါးတဲ့ေကာင္” ဆိုတာ အကင္းပါးတာကို ေခၚတာမို႔ ခ်ီးက်ဴးရာ က်တယ္။
လူ႔ခႏၶာကိုယ္မွာ အဖံုးအကာေတြ ေနရာတကာ ရွိတယ္။ လက္ဖမိုးမွာက အေရပါး၊ လက္ဖ၀ါးမွာ အေရထူ။ ႏုတ္ခမ္း၊ မ်က္ခမ္း၊ ေမြးလမ္း တို႔မွာ ႏိုင္လြန္စလို ပါးျပီး၊ ပိုးလို ေခ်ာတဲ့ အဖံုးလႊာရွိတယ္။ လူမွာ အထူဆံုး၊ ေခါင္းကိုဖံုးတဲ့ ဦးေရခြံဟာ ငါးထပ္ရွိတာ။ ေဘာလံုးသမားေတြၾက ထူယံုမကဘူး၊ မာေသးတယ္။ အေရျပားရဲ႕ ေနာက္အလုပ္တခုက ကိုယ္ထဲက ေရနဲ႔ဆားကို စြန္႔ထုတ္ေပးတယ္။ နဖူးကေခြ်း ပါးစပ္ထဲက်ေအာင္ အလုပ္ လုပ္ရသူမ်ားက ငံတာသိၾကတယ္။ ထမင္းခ်က္ရင္ မ်က္စိထဲ ေခြ်း၀င္တဲ့ အိမ္ရွင္မေတြ ငရုပ္သီးမကိုင္ဘဲ စပ္ၾကရတယ္။ (လီယို-ေတာ္လ္စထြိဳင္) ၀တၴဳေတြကို ဆယ္တန္း ျပဌာန္းစာအုပ္ လုပ္ဖူးတယ္။ တပုဒ္မွာ “လက္မွာ အသားမာ မရွိရင္၊ ထမင္းမေၾကြးဘူး” တဲ့။ အသားမာေတြ ရွိေနေအာင္ အလုပ္လုပ္တာေတာင္မွ ထမင္း၀ေအာင္ မစားရတာကိုေတာ့ အခုေခတ္ စာေရးဆရာေတြက (ဆင္ဆာ လြတ္ရင္) ေရးၾကေစ ခ်င္တယ္။
ေနာက္ ပါးလြလြေလး တခုကေတာ့ ေက်ာက္ကပ္ထဲက Bowman's capsule ျဖစ္တယ္။ လူ႔ေက်ာက္ကပ္ ဟာ ေရစစ္နဲ႔ တူတယ္။ အ၀တ္စ ျဖဴျဖဴေလးကို နခမ္းမွာ သြပ္ၾကိဳး၀ိုင္းေလး ထည့္ခ်ဳပ္ျပီး၊ ေအာက္မွာ ခြ်န္ေန ေအာင္ ဆက္ခ်ဳပ္တားတာ။ အေပၚကေန ေရေလာင္းထည့္ရင္ အနယ္-အမံႈေတြကို ေအာက္မက်ေအာင္ စစ္ေပးမယ္။ ပရိကၡရာ (၈)ပါးထဲမွာလဲ “ပရိသာ၀န” ဆိုတာ ေရစစ္ပါ။ ေရစစ္နဲ႔ စစ္တာခ်င္း တူေပမဲ့ ေက်ာက္ကပ္က လိုခ်င္တာေတြကို ခ်န္ထားျပီး၊ မလိုတာေတြကို စစ္ထုတ္ျပစ္တာမို႔ ေျပာင္းျပန္ျဖစ္ပါတယ္။ ေသြးကို (ေဘာမင္း-ကက္ပ္ဆူးလ္) ကေန လိုခ်င္တာေတြ စစ္ထားျပီး၊ မလိုတာေတြ ထုတ္ေပးလိုက္ေတာ့ “ဆီး” ျဖစ္လာရတာပါဘဲ။
နယ္နိမိတ္ေတြကို ျမစ္ေတြ၊ ေတာင္ေတြ၊ ပင္လယ္-ေရအိုင္ကမ္းေျခစတဲ့ သဘာ၀ နယ္ျခားေတြနဲ႔၊ ဒါေတြမရွိရင္ နယ္ျခား မွတ္တိုင္ေတြနဲ႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ နယ္စပ္မ်ဥ္းကို မေက်ာ္ရဘူးလို႔ ဥပေဒနဲ႔ တားထားေပမဲ့ သိတဲ့အတိုင္း ဗမာျပည္မွာ နယ္စပ္တိုင္းက ေန႔တိုင္း၊ ၀င္-ထြက္ေနၾကတယ္။ ထိုင္းနဲ႔ မေလးရွားကို ေက်ာက္ကပ္လိုဘဲ တဖက္သတ္ဘဲ သြားတယ္။ ကန္ေတာ့ပါရဲ႕ ထြက္ေနသူေတြကို ဆီး လို႔ ေျပာခ်င္တာ မဟုတ္ဘူးေနာ္။ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ ရွိရင္ လိုတာေတြကိုပါ ထုတ္ျပစ္တယ္။ တိုင္းျပည္က ေက်ာက္ကပ္နာနဲ႔ တူေနလို႔၊ Albumin ေတြပါ ဆီးထဲပါေနတယ္။
အိႏၵိယ နဲ႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ နယ္စပ္ေတြကေတာ့ အဆုပ္ထဲက ေလအိပ္နံရံနဲ႔ ဆင္တယ္။ အ၀င္ေရာ၊ အထြက္ေရာဘဲ။ ျပန္ေျပာင္း-ေျပာင္းျပန္ ျဖစ္ေနတာက အာသန္-ကသည္းသူပုန္ နဲ႔ ေခၚေတာကုလားေတြ လာေစ၊ ဒုကၡေရာက္ေနတဲ့ ကိုယ့္ ႏိုင္ငံသားေတြ ထြက္ေစ။ (ေအာက္စီဂ်င္) ကို ထုတ္ျပီး၊ (ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္) ကို စုပ္ယူတာမ်ိဳး။
အေရွ႕ေျမာက္နယ္စပ္ကေတာ့ ဘာနဲ႔တူလည္းဆိုရင္ “မီးနီရပ္ကြက္” မွာ (ကြန္ဒြန္) မပါတဲ့လူကုိ ဧည့္ခံေနရသလိုဘဲ။ မရွိလို႔ လုပ္စားပါတယ္။ ကုမရတာနဲ႔ ညားေနရရွာတယ္။ ခုခံအားကိုပါ ဖ်က္ဆီးတယ္။ လက္ယပ္ကလည္း ေခၚေနၾကေသးတာ။
“အမွန္နဲ႔ အမွားၾကားမွာ ပါးပါးပါးေလးသာ ျခားတယ္” လို႔ မွတ္ခ်က္ျပဳၾကပါတယ္။ လံုျခံဳေအာင္ စည္းတား ထားခဲ့ေပမဲ့ ဒႆဂီရိက သီတာမင္းသမီးကို ခိုးသြားႏိုင္ခဲ့တယ္။ တံတိုင္းျမင့္မွာ ပုလင္းကြဲ စိုက္တာနဲ႔ မလံုျခံဳပါ။ ေအာက္စီဂ်င္နဲ႔တူတဲ့ ေလာင္စာ-စြမ္းအင္ေတြက ေျပာင္းျပန္ ထြက္ေနတာမို႔ ဓါတ္ၾကိဳးလည္း မဆင္ႏိုင္ပါ။ Supermax ဆိုတာ ကုန္တိုက္ မဟုတ္ဘူး။ High Security Prison အထူး-လံုျခံဳ-တင္းၾကပ္တဲ့ အက်ဥ္းစခန္းကို ေခၚတာ။ Guantanamo ပင္လယ္ေအာ္က ဟာမ်ိဳး ေပါ့ဗ်ာ။ ေ၀ဖန္တာ၊ ကန္႔ကြက္တာကို ေလးစားရမွန္း သိေတာ့ ဒါလဲ ပိတ္ရေတာ့မယ္။ (ဘာလင္) တံတိုင္းဟာ ၂၈ ႏွစ္သာ ခံတယ္။ ေဆြးေျမ့လို႔ ပ်က္သြားတာ မဟုတ္ပါ။ တံတိုင္းခတ္စရာမလိုေအာင္ လုပ္ၾကလို႔ပါ။
ဗမာျပည္ကို ေရျမႊာအိပ္နဲ႔သာ ကာကြယ္ဘို႔ သင့္တယ္ မဟုတ္ပါလား။ အဆုပ္လည္း ေကာင္းၾကပါေစ၊ ေက်ာက္ကပ္လည္း ေကာင္းၾကပါေစ။
Dr. တင့္ေဆြ
၁၂-၅-၂၀၁၀
Sunday, May 2, 2010
(ကလိုသို) နတ္သမီး သို႔မဟုတ္ ဇာတာထဲကအတိုင္း အသက္ ၁၂၀ ရွည္ခ်င္ပါသလား
“အသက္ရွည္စြာ၊ အနာမဲ့ေၾကာင္း” ဆိုတာ ကမၻာဦးအစကတည္းက လူေတြ ရလို၊ ျဖစ္လိုတဲ့ အိပ္မက္ မဟုတ္ပါလား။ အနာမဲ့ေၾကာင္းေတြ ေရးေနရာက အသက္ရွည္ေဆး ေရးပါအံုးမယ္။ သိပၸံစာေရးဆရာမ်ားကလည္း ေရးခဲ့လွပါျပီ။ ဥပမာ (ကြတ္-ဗြန္နဂတ္) ရဲ႕ “နက္ျဖန္-နက္ျဖန္-နက္ျဖန္” ၀တၳဳ။ ေနာက္ ေရွးေဟာင္းဂရိ ၀တၳဳတပုဒ္မွာ (အီယုိ) နတ္သမီးက (တီသိုနီးယပ္စ္) ကို ခ်စ္ၾကြမ္း၀င္ျပီးသကာလ၊ သူ႔ခ်စ္သူကို “အသက္မေသသူအျဖစ္ ဖန္ဆင္းေပးပါဘုရား” လို႔၊ (ဇီးယစ္) ဘုရင္ၾကီးထံ ေလွ်ာက္ထားတဲ့အခါ၊ (ဇီးယစ္) ကလည္း “တလံုး တ၀တည္း ျပည့္၀ေစသတည္း” လုပ္ေပးပါသတဲ့။ ေမ့သြားလိုက္တာကေတာ့ အစဥ္အျမဲ ႏုပ်ိဳေနေစ ဆိုတဲ့ဆု မပါလိုက္လို႔ (တီသိုနီးယပ္စ္) ဟာ မေသေပမဲ့ အို-အို-အိုျပီး သကာလ ႏွံေကာင္ေလာက္သာ အသံထြက္ႏိုင္တဲ့ဘ၀ ေရာက္သြားရပါေတာ့တယ္။အသက္ရွည္ေဆး Anti-aging medicine ရဲ႕ေအာက္မွာ Diets အာဟာရ၊ Cosmetics အလွျပဳျပင္ျခင္း နဲ႔ Hormones ေဟာ္မုန္းေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒီလို ဇရာျဖစ္စဥ္ကို အံတုခ်င္တဲ့အေရးမွာ ႏိုင္ငံေရးရႈေဒါင့္နဲ႔ ကိုယ္က်င့္သိကၡာ ရႈေဒါင့္ ႏွစ္ဖက္ကေန တင္ျပၾက၊ ေ၀ဖန္ၾက၊ ကန္႔ကြက္ၾက အေတာ္ က်ယ္ျပန္႔ေနတယ္။ အေမရိကန္လို တိုင္းျပည္မွာေတာ့ ဥပေဒအရ တားျမစ္ထားတာေတြ ရွိသလို လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖၚခြင့္ ဆိုတာလည္း ရွိေသးတာမို႔ အကန္႔အသတ္နဲ႔သာ လုပ္လို႔ရပါတယ္။ “အမွားကို ဥပေဒနဲ႔တားျပီး၊ အမွန္ကို အခြင့္အေရးနဲ႔ လက္ရပ္ေခၚဘို႔ ၾကိဳးစားတာပါ။”
(ပရိုတင္း) အားေဆး တခုကို (ကလိုသို) လို႔ နာမယ္ေပးထားတယ္။ ဖိုးသက္ရွည္-ဖြါးသက္ရွည္ျဖစ္ေအာင္ (ကလိုသို) အပါအ၀င္ Life extension drugs ႏွင့္ Anti-aging medicines ေတြဟာ စမ္းသပ္ဆဲ အေျခအေနမွာသာ ရွိပါေသးတယ္။ Clotho (ကလိုသို) ဟာ ေရွးေဟာင္း ဂရိ နဲ႔ ေရာမ ဒႏၲာရီေတြထဲက နတ္သမီးတပါးရဲ႕နာမယ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရာမတို႔ အဆိုအရ (အူရန္ႏို) နဲ႔ (ဂီး) တို႔ရဲ႕ သမီး (ႏိုႏို) (ႏိုနာ) လို႔ေခၚျပီး၊ ဂရိအလိုအရ (ဇီးယပ္) ဘုရင္ၾကီးနဲ႔ မိဖုရားၾကီး (ႆီးမီးစ္) တို႔ရဲ႕ ကံကိုစီမံၾကကုန္ေသာ သမီးေတာ္သံုးပါးအနက္ အေထြးဆံုးပါ။ အသက္ ရွည္ျခင္း-တိုျခင္းမွာ သူမ၏ အလိုအရ ျဖစ္ရပါသတဲ့။
(ကလိုသို) ဟာ မ်ိဳးဗီဇျဖစ္ပါတယ္။ ၾကြက္ေတြကို စမ္းသပ္ခ်က္အရ (ကလိုသို) မ်ိဳးဗီဇ ေျပာင္းလဲသြားလို႔ အိုစာ သြားရေၾကာင္း ေတြ႕ရပါတယ္။ ဆက္ျပီးစမ္းေတာ့ (ကလိုသို) ဟာ ဦးေႏွာက္၊ ေက်ာက္ကပ္၊ (ပါရာ သိုင္းရြိဳက္-ဂလင္း) ဆိုတဲ့ လည္ပင္းက (ကယ္လ္စီယံ) ကို အသံုးခ်တဲ့အၾကိတ္ တို႔မွာလည္း ပံုမွန္မဟုတ္ ျဖစ္လာတာ ေတြ႕ရျပန္ပါတယ္။
လူေတြဟာ အသက္ၾကီးလာတာနဲ႔ (ကလိုသို) ေလ်ာ့နည္းလာၾကတယ္။ ေသြးတိုးကို ထိန္းဘို႔ အသံုးခ်ႏိုင္ပံုရတာကို ခုရက္ပိုင္းေလးမွာ သိလာရတယ္။ (ကလိုသို) ထိုးေဆးတလံုး ထိုးေပးတာနဲ႔ ေသြးတိုးကို ၃ လ ေလာက္ၾကာေအာင္ ထိန္းထားႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ (ကလိုသို) မ်ိဳးဗီဇကို ဆြေပးတဲ့အခါ အသက္ၾကီးျခင္းရဲ႕ လကၡဏာေတြျဖစ္တဲ့ အရိုး အားနည္းျခင္း၊ ေသြးလႊတ္ေၾကာမ်ားအတြင္း ေသြးသြားလာမႈ ေႏွးေကြးလာျခင္းအျပင္ ၾကြက္သားေတြ အားယုတ္လာတာ တို႔ကိုပါ ေတြ႕လာရတယ္။
(ကလိုသို) ကို ပိုမိုတက္ၾကြေအာင္ လုပ္ေပးလိုက္တဲ့ ၾကြက္ဟာ သာမန္ၾကြက္ထက္ အသက္ ၂၀% မွ ၃၀% ပုိရွည္တာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါ့ေပမဲ့ ကေလးရတာေတာ့ နည္းသြားပါသတဲ့။ ဘယ္အရာမွာမဆို ဒါေပမဲ့ေတြ ရွိတတ္တယ္။ သၾကားဓါတ္ ထိန္းေပးတဲ့ (အင္စူလင္) ကိုလည္း သက္ေရာက္တာမို႔ "ကေလးရွားတဲ့ ဖိုးသက္ရွည္ ဆီးခ်ိဳသမား" ျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။
အာဟာရ နည္းက လက္ေတြ႔ ပိုက်ပါတယ္။ “အစာလည္းေဆး၊ ေဆးလည္းအစာ” ဆိုၾကတယ္ မဟုတ္လား။ ဒီနည္းမွာက (ကြန္ဆက္ပ္) ႏွစ္ခုရွိတယ္။ တခုကေတာ့ “ကေန႔ လူသားေတြဟာ ပေဝသဏီကာလ ေရွးကတည္းက စားသံုးခဲ့ၾကတဲ့ အစာေတြကို ေကာင္းေကာင္း စားသံုး ေက်ခ်က္ႏိုင္တယ္” ဆိုတဲ့ အယူအဆပါ။ ေက်ာက္ေခတ္ ကစျပီး၊ ဂူေနလူသားေတြ စားသံုးတဲ့ၾကတဲ့ အစာေတြဟာ လူနဲ႔ အသင့္ဆံုးဆိုတဲ့ Paleolithic diet အယူအဆက ၁၉၇၀ ေနာက္ပိုင္းမွာ ျဖစ္လာတယ္။ သား-ငါး၊ သစ္ဥ-သစ္ဖု၊ အသီး-အရြက္၊ အေစ့-အဆံေတြ ပါတယ္။ ေနာက္မွ အသစ္ထြင္ျပီး စုိက္ပ်ိဳး-ျပဳျပင္လာၾကတဲ့ ဆန္-ဂ်ံဳ၊ ပဲသီး-ပဲေတာင့္၊ ဆား၊ ေခ်ာထားတဲ့ သၾကား၊ ျပဳျပင္ထားတဲ့ဆီေတြ မပါဘူး။
ေနာက္ အာဟာရအယူအဆတခုကေတာ့ “Calorie restriction (ကလိုရီ) ကန္႔သတ္ျပီး စားသံုးျခင္း” ျဖစ္တယ္။ ပဌမ အယူအဆကို ျငင္းလည္း မျငင္းႏိုင္၊ ၀ယ္ခ်င့္စဖြယ္ သြားရည္က်ေအာင္ တင္ေရာင္းတဲ့ ဆိုင္ေပၚက အစာေတြကိုလည္း မစားဘဲ မေနႏိုင္ရာကေန ေပၚလာတယ္ ထင္ပါတယ္။
ဒီေတာ့ လူေတြဟာ ဘယ္ေနရာမွာမဆို လူ႔အစဥ္အလာ၊ ေရွးအစဥ္အလာနဲ႔ မကင္းေ၀းသင့္ဘူး။ ဘာဘဲလုပ္လုပ္ ခ်င့္ခ်ိန္တာ၊ အကန္႔အသတ္ထားတာဟာ အမွား နည္းေစပါတယ္။ ဖတ္သူအားလံုး အသက္ ၁၂၀ ရွည္ေစေသာ္၀္။
Dr. တင့္ေဆြ
၂-၅-၂၀၁၀
ကုိယ္၀န္က သားအိမ္ထဲမွာ မဟုတ္ဘဲ၊ တျခားေနရာတည္တာ ဘာ့ေၾကာင့္လဲ။ What Causes Ectopic Pregnancy?
Tuesday, April 27, 2010
ထူးဆန္းသည့္ ကိုယ္၀န္ Ectopic Pregnancy ဘာေၾကာင့္ အဲလုိ ျဖစ္ရတာပါလဲဆရာ.. သိခ်င္ပါတယ္..
Ectopic Pregnancy အမ်ားဆံုးျဖစ္တဲ့ သားအိမ္ျပြန္ဆိုတာ သားအိမ္ရဲ႕ထိပ္မွာ ခ်ိဳႏွစ္ေခ်ာင္းလို ေဘးကားထြက္ေနတာ။ တရိစၧာန္ခ်ိဳလို သူမ်ား သြားေခြ႔ဘို႔ မဟုတ္ဘူး။ အလုပ္ၾကေတာ့ လက္ႏွစ္ေခ်ာင္းနဲ႔ ပိုတူတယ္။ မ်ိဳးဥအိမ္ကေန တလတခါ ထြက္ေနက် မ်ိဳးဥကို ေကာက္ယူ၊ စုပ္ယူ၊ ဆြဲယူ လုပ္ေပးတယ္။ သု႔အထဲမွာ ေပါင္းစပ္စရာလဲ ေနရာေပးတယ္။ ဒါေပမဲ့ တလမွာ တခါသာ တာ၀န္က်တယ္။ ဒါေတာင္ အလုပ္ အေတာ္ေခ်ာင္တဲ့သူေတြ၊ တဖက္က လုပ္ရင္ ေနာက္တဖက္က လုပ္စရာမလို သန္းရွာေနယံုဘဲ။
ကေလးမရႏိုင္တာကိုလဲ ထည့္ေျပာတယ္။ အမွန္က ကေလးမရတာက အေၾကာင္းမဟုတ္ဘူး။ အက်ိဳးပါ။ စံုေအာင္ ထည့္ေရးရရင္ ကေလးမရေအာင္ ျပြန္ကုိ ျဖတ္-ခ်ည္ထားတာလဲ ပါတာေပါ့။ ကေလးမရေအာင္ ျပြန္ကုိ Tubal cautery မီးသံုး ပိတ္တဲ့နည္း လုပ္ေပးထားသူေတြရဲ႕ ၇၀%၊ Tubal ligation ျပြန္ကုိ ခ်ည္ေႏွာင္နည္းဆိုရင္ ၃၀% တို႔က သားအိမ္ျပင္ပ ကုိယ္၀န္ ရေစႏိုင္တယ္။ ဆိုခ်င္တာက Sterilization လုပ္ထားျပီး Ectopic Pregnancy ျဖစ္သူေတြရဲ႕ ရာႏႈန္းကိုသာ ေျပာတာပါ။ ေနာက္ျပီး Tubal sterilization reversal or tubal ligation reversal ဆိုတဲ့ ကေလးမရေအာင္ ျပြန္ကုိ တနည္းနည္းနဲ႔ လုပ္ထားျပီးခါမွ ကေလး ျပန္ရခ်င္သူကို ၾကိဳးစား ခြဲစိတ္ ျပဳျပင္နည္းေၾကာင့္လည္း ကုိယ္၀န္က သားအိမ္ျပင္ပမွာ တည္ႏိုင္ေသးတယ္။ သဘာ၀မဟုတ္ရင္ ဘာမွမေကာင္းပါ။
သားသမီးေ၀းေအာင္ သားအိမ္ထဲ IUCD (Copper T, Loop) ပစၥည္း ထည့္တာလဲ အဆင္မသင့္ရင္ သားအိမ္ျပင္ပ ကုိယ္၀န္ရႏိုင္တယ္။ အဆင္မသင့္တာသာ မကဘဲ၊ ဒါလုပ္ေပးရာမွာ ပိုးမသန္႔ရင္လဲ PID ျဖစ္ေစတတ္တယ္။
PID လို႔ေခၚတဲ့ တင္ပဆံုကြင္းထဲက အဂၤါေတြ ေရာင္တာက လက္ညွိဳးထိုး အခံရဆံုးဘဲ။ ဒီေရာဂါထဲမွာ Gonorrhea နဲ႔ Chlamydia ဆိုတဲ့ STD/STI လိင္ကေန ကူးစက္ေရာဂါေတြက အမ်ားဆံုးဘဲ။ ေရာဂါ စျဖစ္တာက Vagina ေမြးလမ္း ေၾကာင္းမွာေပမဲ့ အထက္တက္ျပီး၊ Uterus သားအိမ္၊ Tube သာအိမ္ျပြန္၊ Ovary မ်ိဳးဥအိမ္ စတာေတြဆီ ျပန္႔ႏိုင္တယ္။ ေရာဂါရရင္ ျပြန္ထဲက လက္ေခ်ာင္းငယ္ေလးေတြလိုရွိတဲ့ အလႊာက (ဆဲလ္)ေတြ ပ်က္စီးေစတယ္။ ေဆးကုလို႔ ပိုးေသ၊ ေရာဂါ ေပ်ာက္ရင္ေတာင္ အနာရြတ္ ျဖစ္သြားလို႔ မ်က္ႏွာျပင္ ပံုေျပာင္းသြားျပီး၊ လမ္းက်ဥ္းသြားေစတယ္။ ဒီေတာ့ မ-မ်ိဳးဥနဲ႔ က်ားသုတ္ပိုးတို႔ ၀င္ၾက ထြက္ၾက လုပ္ရမွာကုိ တားဆီးတာမို႔ ကုိယ္၀န္က သားအိမ္အထဲ ၀င္မေဆာင္ႏိုင္ေတာ့ဘဲ၊ တျခား သြားတည္ေစႏိုင္တာပါ။
ကိန္းဂဏန္းရွိတဲ့ တိုင္းျပည္ကုိဘဲ ကိုးကား ေျပာရရင္၊ အေမရိကားမွာ ႏွစ္တိုင္း အမ်ိဳးသမီး တသန္းမွာ PID ေတြ႔ေနရျပီး၊ တသိန္းမက ဒါ့ေၾကာင့္ ကေလးမရ ျဖစ္ေနၾကရတယ္။ ေထာင္နဲ႔ခ်ီျပီး အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ သားအိမ္ျပင္ပ သေႏၶတည္ၾကတယ္။ ဗိုက္ေအာက္နားက နာတာ၊ ရာသီရက္ မမွန္တာ၊ အျဖဴ-အ၀ါဆင္းတာ၊ ဆီးေအာင့္တာ၊ အိမ္ေထာင္နဲ႔ အတူေနရင္ နာက်င္တာစတဲ့ လကၡဏာေတြက PID ရွိတာကို ျပတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘာ လကၡဏာမွ မျပဘဲလဲ၊ PID ရွိေနတတ္တယ္။ အပ်ိဳရြယ္ကတည္းက PID ရွိေနတာကို အိမ္ေထာင္က်မွ၊ ကုိယ္၀န္ရမွ သိၾကရတာလဲ မနည္းဘူး။ ဆက္ဆံဘက္ မ်ားသူေတြမွာ ဒုကၡ မလွမပ ေတြ႔ရလိမ့္မယ္။ အကာကြယ္မဲ့ ဆက္ဆံသူေတြလဲ ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ (ကြန္ဒြန္) သံုးသင့္ၾကတယ္။
Clomiphene citrate နဲ႔ Pergonal ဆိုတဲ့ ကုိယ္၀န္ရွိေအာင္လုပ္ေပးေစမဲ့ Fertility drugs ေဆးေတြ၊ Progesterone-like hormones ပါတဲ့ Contraceptive ပဋိသေႏၶတားေဆး၊ Diethylstilbestrol (DES) ဆိုတဲ့ မ-ေဟာ္မုန္း စတီရြိဳက္ေဆး ေၾကာင့္လဲ ေျပာၾကေသးတယ္။
Endometriosis ဆိုတဲ့ သားအိမ္က တစ္ရွဴးေတြ အျပင္ထြက္ျပီး ေပါက္ပြါးတဲ့ေရာဂါေၾကာင့္လဲ ျပြန္ကုိ က်ဥ္းေစတယ္။ ေဆးလိပ္ေသာက္သူေတြမွာ ၅ ဆပိုတယ္။ Nicotine က ျပြန္ကို ဆြေပးလို႔ပါ။ အသက္ ၾကီးလာသူေတြမွာ ငယ္သူေတြထက္ ပိုျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အုိျပီဆိုရင္ ဘာမွ မေကာင္းပါလား။
ေရာဂါမွန္သမွ် ျဖစ္ရတာမွာ ကံ၊ စိတ္၊ ဥတု၊ အာဟာရ၊ ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းတရား ေလးပါးရွိတယ္။ ဘာမွ ရွာမရရင္ ကံတရား ေၾကာင့္ဆိုတာ အမွန္ပါ။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေဆးလိပ္မေသာက္နဲ႔၊ တလင္တမယားသာေန၊ (ကြန္ဒြန္) ကို အျမဲသံုး၊ ခြဲတာစိတ္တာ မခံရေစနဲ႔။ ကံေကာင္းေအာင္ ေသာက္ေရကန္၊ သံုးေရကန္ တူး-ဆည္-သန္႔ေပး၊ ေမြးေန႔တိုင္း ဆြမ္းေၾကြး၊ အနေႏာၱ အနႏၱငါးကို မျပတ္ ဆီးကပ္ ကိုးကြယ္ပါေလ။ မအိုေစနဲ႔႕႕႕။
Dr. တင့္ေဆြ
၂၇-၄-၂၀၁၀
